________________
૧૪૪
શ્રી સ્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૨ સૂત્ર-૫૦ પર્યાયવાચી છે. ઉદાર એ જ ઔદારિક. અન્ય શરીરો આવા નથી. તે શરીરોમાં પછી પછીનું શરીર સૂક્ષ્મ છે એમ પૂર્વે (૨-૩૮ માં) કહેલું છે.
વૈક્રિય- વિક્રિયા, વિકાર, વિકૃતિ, વિકરણ એ શબ્દોનો એક અર્થ છે. વિવિધ કરાય છે, એક થઈને અનેક થાય છે, અનેક થઇને એક થાય છે. નાનું થઈને મોટું થાય છે, મોટું થઈને નાનું થાય છે. એક આકારવાળું થઈને અનેક આકારવાળું થાય છે, અનેક આકારવાળું થઈને એક આકારવાળું થાય છે. દશ્ય થઈને અદશ્ય થાય છે, અદશ્ય થઈને દશ્ય થાય છે. ભૂમિચર થઈને ખેચર થાય છે, ખેચર થઈને ભૂમિચર થાય છે. પ્રતિઘાતિ થઈને અપ્રતિઘાતિ થાય છે, અપ્રતિઘાતિ થઈને પ્રતિઘાતિ થાય છે. વૈક્રિયશરીર આ ભાવોને એકી સાથે અનુભવે છે. અન્ય શરીરો આવા નથી. વિક્રિયામાં ઉત્પન્ન થાય છે. વિક્રિયામાં બનાવાય છે અથવા વિક્રિયા એ જ વૈક્રિય.
આહારક–ખાયિતે તિ મહાર્યમ્ જે ગ્રહણ કરાય તે આહાર્ય. ગાણિતિ તિ માહાર” જે ગ્રહણ કરે તે આહારક. આહારકશરીર અંતર્મુહૂર્ત સ્થિતિવાળું છે. બીજા શરીરો આવા નથી.
તૈજસ– તેનો વિર: તિ તૈનસમૂ તેજસનો વિકાર તે તૈજસ. તૈજસ એટલે તેજોમય. તૈજસશરીરનું સ્વરૂપ તેજ છે. આ શરીર શાપ અને અનુગ્રહના પ્રયોજનવાળું છે. બીજા શરીરો આવા નથી.
કાર્પણ– કર્મનો વિર: રૂતિ ફાર્મામ્ કર્મનો વિકાર તે કાર્મણ. કર્મસ્વરૂપ અને કર્મમય હોવાથી કાર્પણ છે. અન્ય શરીરો આવા નથી.
આ અર્થવિશેષોથી શરીરોનું જુદાપણું સિદ્ધ છે. વળી બીજું કારણ, વિષય, સ્વામી, પ્રયોજન, પ્રદેશસંખ્યા અને અવગાહના, સ્થિતિ અને અલ્પબદુત્વ આ નવ વિશેષતાઓથી શરીરનું જુદાપણું સિદ્ધ છે. (૨-૫૦)
टीका- सम्बन्धः प्रतीतः, समुदायार्थश्च ॥ अवयवार्थमाह'तैजसमपी'त्यादिना तैजसमपि शरीरं प्राग्निर्दिष्टस्वरूपं, किमित्याह
