________________
સૂત્ર-૩૭ શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૨
૧૧૩ (આ શરીરથી જીવ ખાધેલા ખોરાકને પચાવી શકે છે. આપણા શરીરમાં અને પેટમાં જે ગરમી રહેલી છે તે એક પ્રકારનું શરીર છે. તેને તૈજસશરીર કહેવામાં આવે છે. જો આ શરીર ન હોય તો આપણે ખોરાકને પચાવી ન શકીએ અને આપણા શરીરમાં ગરમી ન રહે. મૃત્યુ થતાં આ શરીર ન હોવાથી શરીર ઠંડુ પડી જાય છે.
તૈજસશરીરના સહજ અને લબ્ધિ પ્રત્યય એમ બે ભેદ છે. ખાધેલા ખોરાકને પચાવવામાં કારણભૂત શરીર સહજ તૈજસશરીર છે. આ શરીર સંસારી સર્વ પ્રાણીઓને હોય છે. વિશિષ્ટ તપ આદિથી ઉત્પન્ન થતી તેજોલબ્ધિ =તેજોલેશ્યા) લબ્ધિ પ્રત્યય શરીર છે.)
કાર્મણ– કર્મનું જે નિમિત્ત છે તે કાર્મણ. જેવી રીતે કુંડી બોરના આધારભૂત છે, તેવી રીતે સઘળી કર્મરાશીનું આ શરીર આધારભૂત છે. જેવી રીતે બીજ અંકુર આદિને ઉત્પન્ન કરવામાં સમર્થ છે, તેમ આ શરીર સઘળાં કર્મોને ઉત્પન્ન કરવામાં સમર્થ છે. (ભાવાર્થ- આત્માની સાથે ક્ષીરનીરવત્ એકમેક થયેલાં કર્મોનો સમૂહ એ જ કામણશરીર છે. જીવ દરેક સમયે કર્મબંધ કરે છે. આ કર્મો એ જ કાર્મણશરીર.)
આ પાંચ શરીર સંસારી જીવોને હોય. શરીર પાંચ જ છે. ઓછા કે વધારે નથી. જે નાશ પામે તે શરીર. શરીર સંસારી જીવોને જ હોય. મુક્ત જીવોને કે આકાશ વગેરેને ન હોય.
ક્રમનું પ્રયોજન– સ્કૂલ અને અલ્પ પ્રદેશોવાળું હોવાથી તથા તેના સ્વામી ઘણા (અન્ય શરીરના સ્વામીઓથી અધિક) હોવાથી સૌથી પહેલાં ઔદારિકશરીરનો ઉલ્લેખ કર્યો છે. પૂર્વ શરીરના સ્વામીઓની સાથે સમાનતા હોવાથી, અર્થાત્ ઔદારિકશરીરવાળા પણ વૈક્રિયલબ્ધિવાળા જીવો આ શરીરના સ્વામી છે, આ રીતે ઔદારિકશરીરના સ્વામીઓની સાથે વૈક્રિયશરીરના સ્વામી જીવોની સમાનતા હોવાથી ઔદારિકશરીર પછી વૈક્રિયશરીરનો ઉલ્લેખ કર્યો છે. ત્યાર પછી લબ્ધિની સમાનતાથી આહારકશરીરનો ઉલ્લેખ કર્યો છે. વૈક્રિયશરીર બનાવવા માટે વૈક્રિયલબ્ધિ
