________________
૧૦૦ શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમસૂત્ર અધ્યાય-૨
સૂત્ર-૩ર परिणामरूपकृम्यादिसम्मूछैनवत्, गर्भ इति स्त्रीयोनौ शुक्रशोणितपुद्गलादानं, गर्भणं गर्भः, सम्मूर्च्छनविलक्षणोऽयं, व्यतिरिक्तागन्तुकशुक्रशोणितपुद्गलग्रहणात्, उपपातस्तूपपातक्षेत्रमात्रनिमित्तः प्रच्छदपटादेरुपरि देवदूष्याद्यधो वैक्रियशरीरप्रायोग्यद्रव्यादानादिति, एतेन नरककुटोपपात उक्तो वेदितव्यः, पूर्वविलक्षणश्चायं, आगन्तुकशुक्रशोणितादिकल्पपुद्गलाग्रहणात्, तत्स्थतद्योग्यग्रहणादिति, एवमेवं त्रिविधं-सम्मू
छैनजन्म गर्भजन्म उपपातजन्म च, शरीरतया आत्मलाभ इत्यर्थः, इह चादौ सम्मूर्च्छनजन्म प्रत्यक्षबहुस्वामित्वात्, तदनु गर्भजन्म प्रत्यक्षौदारिकशरीरसाधर्म्यात्, तत उपपातजन्म स्वामिवैधात् ॥२-३२॥
ટીકાર્થ– સૂત્રની સમૂર્ઝન--૩૫૫તિ તિ પતર્ વિવિઘ નન્યા આટલી વૃત્તિ(=ભાષ્ય) છે.
સંપૂર્ઝન જન્મ માત્ર સમૂચ્છવું તે સંપૂર્ઝન. ઉત્પત્તિસ્થાનમાં રહેલા સંમૂછિમજન્મને યોગ્ય પુદ્ગલોના ઉપમદન વડે થતો જન્મ સંપૂર્ઝન જન્મ છે. (જેમ લોટ, સુરાબીજ (જેમાંથી દારૂ બને છે તેવા બીજ), પાણી વગેરેના ઉપમર્દનથી (મસળવાથી) દારૂની ઉત્પત્તિ થાય છે, તેમ સંમૂછિમ જન્મને યોગ્ય પુદ્ગલોના ઉપમર્દનથી સંમૂછિમ જન્મ થાય છે.) આ જન્મ બે શરીરની સંધિના આત્મપરિણામ છે. (એક શરીરને છોડવું અને બીજા શરીરને ગ્રહણ કરવું એ બે શરીરની સંધિ છે. આ સમયે આત્મા એક શરીરને છોડવાના અને બીજા શરીરને ગ્રહણ કરવાના પરિણામવાળો હોય છે.)
આ વિષે કૃમિ આદિનું દષ્ટાંત છે. (કૃમિ વગેરે કાષ્ઠ વગેરેમાં ઉત્પન્ન થાય છે ત્યારે કાષ્ઠ આદિમાં જ રહેલા પુદ્ગલોને ગ્રહણ કરી પોતાનું શરીર બનાવીને ઉત્પન્ન થાય છે. તેવી રીતે જીવતી ગાય આદિના શરીરમાં ઉત્પન્ન થતા કૃમિ વગેરે એ શરીરના અવયવોને લઈને પોતાના શરીરરૂપે પરિણમાવે છે.)
