Page Text
________________
૧૪૧
પુઅરવરદી સૂગ. વચનનું નિરાકરણ આ પ્રમાણે છે – ઉક્તિ=બોલવાની ક્રિયા વચન કહેવાય છે, તિ સમાતિમાં છે અને આ રીતે=વચનની વ્યુત્પત્તિ કરી એ રીતે, આનું=વચનનું, રૂપઃસ્વરૂપ, પુરુષક્રિયા અનુગત છે–પુરુષની બોલવાને અનુકૂળ યિાને અનુસરનારું છે, એની ક્રિયાના ભાવમાં–પુરુષની ક્રિયાના અભાવમાં, કેવી રીતે એકવચન, થવા માટે યોગ્ય છે? અર્થાત થઈ શકે નહિ.
અને કેવલ આ=અપૌરુષેયપણાથી સ્વીકારાયેલું વેદવચન, કોઈ સ્થાનમાંઆકાશાદિમાં, અવાજ કરતું સંભળાતું નથી; કેમ કે ઉપલબ્ધિમાં પણ અદશ્ય વક્તાની આશંકાનો સંભવ છે.
म संभव छ ? तेमां हेतु छ - તેની નિવૃત્તિના ઉપાયનો અભાવ છે=આદેશ્ય વક્તાની આશંકાની નિવૃત્તિના ઉપાયનો અભાવ છે. કેમ અદશ્ય વક્તાની આશંકાની નિવૃત્તિ થતી નથી ? તેમાં હેતુ કહે છે –
અતીન્દ્રિય અર્થના જોનારાની સિદ્ધિ છે અતીન્દ્રિય એવા પિશાચાદિ અર્થને જોનારો પુરુષ જ તેની નિવૃત્તિનો ઉપાય છે એ રૂપે સિદ્ધિ છે, અન્યથા અતીન્દ્રિય અર્થદર્શી વગર, તેનો અયોગ છે=અદશ્ય વક્તાની આશંકાની નિવૃત્તિનો અયોગ છે, ફરી તેની કલ્પનાનું વ્યર્થપણું હોવાથી= અપૌરુષેયની કલ્પનાનું વ્યર્થપણું હોવાથી, આ અપૌરુષેય વચન છે એ, અસાર છે.
:'एतेनेत्यादि', एतेन-धर्मादिकरत्वज्ञापनेन, सर्वथा अर्थज्ञानशब्दरूपप्रकाशनप्रकारकार्त्स्न्ये न, अपौरुषेयवचननिरासः=न पुरुषकृतं वचनमित्येतन्निरासः, 'कृतः' इति गम्यते। वचनान्तरेणापि एनं समर्थयितुमाह
यथोक्तं धर्मसारप्रकरणे वचनपरीक्षायाम्- 'असम्भवि' न संभवतीत्यर्थः, अपौरुषेयम् अपुरुषकृतं, 'वचनमिति प्रक्रमाद् गम्यते, इदमेव वृत्तिकृद् व्याचष्टे- वान्थ्येयखरविषाणतुल्यम्- असदित्यर्थः, अपुरुषकृतं वचनम्, ततः किमित्याह- विदुषां सुधियाम् अनुपन्यसनीयं-पक्षतयाऽव्यवहरणीयं, विद्वत्समवाये= सभ्यपरिषदि, कुत इत्याह- स्वरूपनिराकरणाद्-अपौरुषेयत्वस्य साध्यस्य धर्मिस्वरूपेण वचनत्वेन प्रतिषेधात्, अस्यैव भावनामाह- 'तथेत्यादिना 'कथं तद्भवितुमर्हती ति पर्यन्तेन; सुगमं चैतत्, प्रयोगः, -यदुपन्यस्यमानं स्ववचनेनापि बाध्यते, न तद्विदुषा विद्वत्सदसि उपन्यसनीयं, यथा 'माता मे वन्ध्या', 'पिता मे कुमारब्रह्मचारी ति, तथा चापौरुषेयं वचनमिति। - ---...
अभ्युच्चयमाहन च नैव, एतद्-अपौरुषेयतयाभ्युपगतं वेदवचनं, केवलं-पुरुषव्यापाररहितं, क्वचिद्-आकाशादौ, ध्वनत्-शब्दायमानम् उपलभ्यते श्रूयत इति, उपलभ्यत एव क्वचित्कदाचित्किञ्चिच्चेद्, इत्याह-उपलब्धावपि= श्रवणेऽपि क्वचिद् ध्वनच्छब्दस्य, अदृश्यवक्त्राशङ्कासम्भवाद्-अदृश्यस्य पिशाचादेवक्तुराशङ्कासम्भवात्=
| SR No. | 022465 |
| Book Title | Lalit Vistara Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pravinchandra K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2014 |
| Total Pages | 292 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati & Book_Devnagari |
| File Size | 27 MB |