________________
[प्रस्तावना]
कार्यमणूनामिव महौत्रादि संभवति । अतो नात्यात्मेति । एवमौश्वरादिवादिभिरपि यदृच्छापर्यन्तैर्विकल्पा वाच्या । सर्वेऽपि मिलिताः षडिकल्पा। अमौषां च विकल्पानामर्थः प्राबद्भावनौयः । नवरं यदृच्छात इति यदृच्छावादिनां मते । यदृच्छा बनभिसंधिपूर्विकार्थप्राप्तिः ॥ अथ 5 के ते यदृच्छावादिनः । उच्यते । दह ये भावानां संतानापेक्षया न प्रतिनियतं कार्यकारणभावमिच्छन्ति, किं तु यदृच्छया, ते यदृच्छावादिनः, ते ह्येवमाहुः । न खलु प्रतिनियतो वस्तुना कार्यकारणभावस्तथा प्रमाणेनाग्रहणात् । तथाहि । शालूकादपि जायते शालूको । गोमयादपि 10 जायते शालकः । वहेरपि जायते वहिररणिकाष्ठादपि । धूमादपि जायते धूमोऽसौन्धनसंपर्कादपि । कन्दादपि जायते कन्दलौ बौजादपि । वटादयो वौजादुपजायन्ते शाखैकदेशादपि। गोधूमबीजादपि जायन्ते गोधूमा वंशबीजादपि । ततो न प्रतिनियतः क्वचिदपि कार्यकारणभाव इति। यदृच्छातः 15 क्वचित्किंचिद्भवतौति प्रतिपत्तव्यम् । न खल्वन्यथा वस्तुमद्भावं पश्यन्तोऽन्यथात्मानं प्रेक्षावन्तः परिक्लेशयन्ति । यदुक्तम् ।
अतर्कितोपस्थितमेव सर्वे ... चित्रं जनानां सुखदुःखजातम् । काकस्य तालेन यथाभिघातो
20 न बुद्धिपूर्वोऽस्ति वृथाभिमानः ॥ १ ॥ इत्यादि । दृष्टमेव सर्व जातिजरामरणदिकं लोके काक
