________________
१०२
घड्दर्शनसमुच्चयः सटोका।
तन्माचादाकाशमुद्भवति, तथा स्पर्शतन्मात्रादायुः प्रादुर्भवति ।
एवं च पञ्चभ्यस्तन्मात्रेभ्यो भूतपञ्चकं भवतीति ॥ एवं चतुर्विशतितत्त्वरूपं निवेदितं सांख्यमते प्रधानम् । अन्यस्त्वकर्ता विगुणश्च भोक्ता तत्त्वं पुमान्नित्यचिदभ्युपेतः॥
४१॥ 5 एवममुनोकप्रकारेण सांख्यमते चतुर्विशतितत्त्वरूपं प्रधा
मम् । प्रकृतिमहानहकारश्चेति त्रयं, पञ्च बुद्धौन्द्रियाणि, पञ्च कर्मेन्द्रियाणि, मनकं, पञ्च तन्मात्राणि, पञ्च भूतानि चेति चतुर्विंशतितत्त्वानि रूपं स्वरूपं यस्य, तच्चतुर्विंशतितत्त्वरूपं
प्रधानं प्रकृतिनिवेदितम्। तथा चोकम् [ मांख्यकारिका ३३ ] । 10 - - प्रकृतेमहांस्ततो ऽहंकारस्तस्माइणश्च षोडशकः ।
तस्मादपि षोडशकात्पञ्चभ्यः पञ्च भूतानि ॥ इति ॥ . .
अत्र प्रकृतिर्न विकारः, अनुत्पनत्वात् । बुह्यादयश्च सप्त परेषां कारणतया प्रकृतयः, कार्यतया च विकृतय उच्यन्ते ।
षोडशकश्च गणो विकृतिरेव कार्यत्वात्। पुरुषस्तु न प्रकृतिर्न 15 विकृतिः, अनुत्पादकत्वादनुत्पन्नत्वाच्च । तथा चेश्वरकृष्णः सांख्य
सप्ततौ[३] । मूलप्रकृतिरविकृतिर्महदाद्याः प्रकृतिविश्वतयः सप्त । षोडशकस्तु विकारो न प्रकृतिर्न विकृतिः पुरुषः ॥ १ ॥ इति ॥
- तथा महदादयः प्रकृतेर्विकारास्ते च व्यकाः सन्तः 20 पुनरव्यता अपि भवन्तौति स्वरूपाचश्यन्त्यनित्यत्वात् । प्रति
