________________
૨૦૧
तत्त्वार्थे ।
દ્રવ્ય-ગુણ-પથાર્યનો રાસ + ટબો (૮૯)] તે બોટિકની ઉલટી પરિભાષા દેખાડિઇ છઈ – તત્ત્વાર્થિ નય સાત છઈ જી, આદેશાંતર પંચ;
અંતભવિત ઉદ્ધરી રે, નવનો કિસ્યો એ પ્રપંચ રે? IIટીલા (૧૧૭) પ્રાણી. તત્ત્વાર્થસૂત્રઇ ૭ નય કહિયા છઈ. અનઇં આદેશાંતર કહતાં મતાંતર તેહથી ૫ નય કહિયા છઇં. “સત મૂનનયા, પડ્યું - ફત્યાશાન્તર” એ સૂત્રઈ. સાંપ્રત, સમભિરૂઢ, એવંભૂત એ ત્રણ્યનઇ શબ્દ એક નામોં સંગ્રહિઇ, તિવારઇ પ્રથમ ચાર સાથિ પાંચ કહિછે. સત . gવ ઈકેકના ૧૦૦ (શત) ભેદ હુઈ છઇં, તિહાં પણિ ૭૦૦ તથા ૫૦૦ ભેદ. ઈમ ૨ મત કહિયા છઇં. થો” Hવશ્ય –
'"इक्किक्को य सयविहो, सत्त सया गया हवंति एमेव । ૩wો વિ એ માણો, પંવેવ સયા થાઇ તાા(સા.નિ.૭૧૧)
એહવી શાસ્ત્રરીતિ છોડી, અંતર્ભાવિત કહતાં સાતમાંહિ ભૂલ્યા જે દ્રવ્યાર્થિક, પર્યાયાર્થિક તે ઉદ્ધરી = અલગા કાઢી, નવ નય કહિયા, તે સ્યો પ્રપંચ? ચતુર મનુષ્ય વિચારી જોઓ. ટાલા
ofક તત્ત્વાર્થે દિ નયી સત તારેગ પડ્યું વા
- સત્તબૂત કુત્તો દ્રવ્ય-પથાર્થો થતો ?૮/૧ શ્લોકાર્ધ - તત્ત્વાર્થસૂત્રમાં સાત નય કહેલા છે અને મતાંતરથી પાંચ નય કહેલા છે. તેમાં દ્રવ્યાર્થિક અને પર્યાયાર્થિક નયનો સમાવેશ થઈ જાય છે. તો શા માટે તે બન્નેને (દેવસેને) અલગ કર્યા? (૮૯) આમ
A ખફા થવાના બદલે ખેદને વ્યક્ત કરીએ આધ્યાત્મિક ઉપનય :- “નૈગમ વગેરે સાત નયમાં દ્રવ્યાર્થિકનયનો અને પર્યાયાર્થિકનયનો સમાવેશ થઈ જવાથી તે બન્ને નયને અલગ કરીને નવ નયનું નિરૂપણ કરવું વ્યાજબી જણાતું નથી” - આવું પોતાનું તાત્પર્ય ગ્રંથકારશ્રીએ જે શબ્દમાં રજૂ કરેલ છે, તેનાથી એક એવો બોધપાઠ આપણે શીખવા જેવો છે કે કોઈ પણ વ્યક્તિની વાત આપણને કોઈ પણ કારણસર ગમતી ન હોય, મંજૂર ન હોય, તે વાતનો સ્વીકાર કરવો વ્યાજબી જણાતો ન હોય તો પણ તે વ્યક્તિની સામે આપણા શબ્દો પથ્થર છે જેવા ભારેખમ ન હોવા જોઈએ પરંતુ હળવાફૂલ હોવા જોઈએ. આપણા શબ્દો સામેની વ્યક્તિ પ્રત્યે નારાજગી વ્યક્ત કરવાને બદલે દિલગીરી વ્યક્ત કરે તેવા જોઈએ, ખફા થવાને બદલે ખેદ વ્યક્ત | કરે તેવા જોઈએ. ટૂંકમાં તાત્પર્ય એ છે કે અધિકારની ભાષામાં બોલવાને બદલે પ્રેમ-લાગણી-વાત્સલ્યની છે! ભાષાનો, તેવા સમયે પણ, પ્રયોગ કરવો. તેના લીધે મહામુનિ યોગસારમાં દર્શાવેલ, સર્વ ક્લેશોથી રહિત પરમ પદને પ્રાપ્ત કરે છે. (૮૯)
મ.માં ‘તત્વારથિ પાઠ. અહીં કો.(૨)નો પાઠ લીધો છે. જે પુસ્તકોમાં “અંતરભાવિ... પાઠ. કો.(૧૩) + આ.(૧)માં પાઠ લીધો છે. જે શાં માં “કહિઈ પાઠ નથી. લી. (૧+૨+૪)નો પાઠ લીધો છે. 1. g ષ્ય શતવિધ: સત શતાનિ નયા મવત્તિ અવમેવા અજોડ રાકેશ રૈવ શતાનિ નયાનાં તા. ૦ પુસ્તકોમાં “કહેતાં નથી. કો. (૯)+સિ.માં છે.
परामर्शः