Page Text
________________
સમયસાર : આત્મખ્યાતિ
હવે ઉભય કર્મને પ્રતિષેધે છે –
तह्मा दु कुसीलेहिय रायं मा कुणह मा व संसग्गं । साधीणो हि विणासो कुसीलसंसग्गरायेण ॥१४७॥ તેથી બે ય કુશીલ શું મા કરો રાગ રે, સંસર્ગ મ લેશ;
કુશીલના સંસર્ગ-રાગથી રે, સ્વાધીન જ વિનાશ.... કર્મ. ૧૪૭ ગાથાર્થ - તેથી કરીને જ બન્ને કુશીલો સાથે રાગ મ કરો, વા સંસર્ગ મ કરો ! કારણકે કુશીલના સંસર્ગથી વા રાગથી વિનાશ સ્વાધીન હોય છે. ૧૪૭
आत्मख्यातिटीका अथोभयं कर्म प्रतिषेधयति -
तस्मात्तु कुशीलाभ्यां रागं मा कुरुत मा वा संसर्ग ।
स्वाधीनो हि विनाशः कुशीलसंसर्गरागेण ॥१४७॥ कुशीलशुभाशुभकर्मभ्यां सह रागसंसर्गों प्रतिषिद्धौ बंधहेतुत्वात् कुशीलमनोरमामनोरमकरेणुकुट्टिनीरागसंसर्गवत् ।।१४७||
આત્મખ્યાતિટીકાર્થ કુશીલ એવા શુભ-અશુભ કર્મ એ બે સાથે રાગ-સંસર્ગ પ્રતિષિદ્ધ છે, બંધહેતુ પણાને લીધે, કુશીલએવી મનોરમ – અમનોરમ કરેણ કુટ્ટણી સાથેના રાગ-સંસર્ગની જેમ. ૧૪૭
અમૃત જ્યોતિ' મહાભાષ્ય શુદ્ધ યોગમાં રહેલા આત્મા અણારંભી છે, અશુદ્ધ યોગમાં રહેલા આત્મા આરંભી છે. એ વાક્ય વીરની ભગવતીનું છે. મનન કરશો.” - શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર, અં. ૧૨૨
અત્રે શુભ-અશુભ કર્મરૂપ બન્ને કુશીલનો પ્રતિષેધ કર્યો છે અને પરમર્ષિ અમૃતચંદ્રાચાર્યજીએ “આત્મખ્યાતિ'માં સૂત્રાત્મક પરમાર્થ ગંભીર શૈલીથી તેનું મનોરમ વ્યાખ્યાન કર્યું છે. એનો ભાવાર્થ આ પ્રકારે - 'स्वाधीनो हि विनाशः कुशीलसंसर्गरागेण'
આમ ઉપરમાં સિદ્ધ કરી દેખાડ્યું તેમ શુભ-અશુભ બન્ને પ્રકારનું કર્મ કુશીલ' છે, કુત્સિત-દુષ્ટ શીલ-સ્વભાવવાળું છે અને એ બન્ને પ્રકારનું કર્મ બંધના હેતુરૂપ છે, એટલા માટે કુશનામ્ય' એ શુભ-અશુભ કર્મરૂપ બન્ને કુશીલો સાથે રાગ તેમજ સંસર્ગ પ્રતિષિદ્ધ છે - “સંસ પ્રતિષિી ', જ્ઞાનીઓએ નિષેધેલ છે, અર્થાત્ વચનથી - કાયથી તે બન્ને દુષ્ટ કુશીલો સાથે સંસર્ગ-સોબત કરવા आत्मभावना -
થોમાં ર્મ પ્રતિષેધતિ - હવે - ઉભય - પુણ્ય પાપ એ બન્ને કર્મને પ્રતિષેધ છે - નિષેધે છે - તHIT - અને તેથી જ સુશીતા - તે બે કુશીલ (શુભ-અશુભ) સાથે રyi મા કુરુત - રાગ મ કરો, મ વ સંસ - વા સંસર્ગ મ કરો, શા માટે? સ્વાધીનો દિ વિનાશ: - કારણકે વિનાશ સ્વાધીન છે, કોનાથી ? કુશીતસંસારીખ - કુશીલની સાથેના સંસર્ગ-રાગથી. II રૂતિ ગાથા ગાત્મભાવના 9૪૭થી. સુશીતગુમાસુમર્મપ્યાં સદ - કુશીલ એવા શુભ – અશુભ બે કર્મો સાથે સંસ પ્રતિષિી - રાગ અને સંસર્ગ પ્રતિષિદ્ધ છે - પ્રતિષેધવામાં આવેલા છે, શાને લીધે ? વંધદેતુવાન્ - બંધહેતુપણાને લીધે, કોની જેમ ? સુશીનમનોરમામનોરમરેપુષ્ટિની સંસવ - કુશીલ એવી મનોરમ - સુંદર વા અમનોરમ - અસુંદર કરેણકટ્ટિની - દુષ્ટ (વ્યભિચારિણી) હાથણી સાથેના રાગ-સંસર્ગની જેમ. II રૂતિ “બાત્મતિ' ગાત્મભાવના Ml9૪ળા.
૨૦
| SR No. | 022416 |
| Book Title | Samaysara Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhagwandas Mansukhbhai Mehta |
| Publisher | Shrimad Rajchandra Ashram |
| Publication Year | |
| Total Pages | 952 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Book_Devnagari |
| File Size | 26 MB |