Page Text
________________
સર્વ વિશદ્ધ જ્ઞાન પ્રરૂપક નવમો અંકઃ સમયસાર ગાથા - ૩૫૬-૩૬૫
જો ખડી ભીંત આદિની હોય છે,
તો જેનું જે હોય છે તે તે જ હોય છે – તો જેનું જે હોય છે તે તે જ હોય છે – જેમ આત્માનું જ્ઞાન હોતું આત્મા જ હોય છે – જેમ આત્માનું જ્ઞાન હોતું આત્મા જ હોય છે - એમ તત્ત્વસંબંધ જીવતે સતે એમ તત્ત્વસંબંધ જીવતે સતે
ચેતયિતા પુદ્ગલાદિનો હોતાં પુદ્ગલાદિ જ હોય, ખડી ભીંત આદિની હોતાં ભીંત આદિ જ હોય, એમ સતે ચેતયિતાને સ્વદ્રવ્ય ઉચ્છેદ હોય એમ સતે ખડીને સ્વદ્રવ્ય ઉચ્છેદ હોય
અને દ્રવ્યાંતર સંક્રમના પૂર્વે જ પ્રતિષિદ્ધપણાને લીધે અને દ્રવ્યાંતર સંક્રમના પૂર્વે જ પ્રતિષિદ્ધપણાને લીધે દ્રવ્યનો ઉચ્છેદ છે નહિ, દ્રવ્યનો ઉચ્છેદ છે નહિ,
તેથી ચેતયિતા પુદ્ગલાદિનો નથી હોતો. તેથી ખડી ભીંત આદિની નથી હોતી.
જો ચેતયિતા પુદ્ગલાદિનો નથી હોતો, જે ખડી ભીંત આદિની નથી હોતી,
તો પછી કોનો ચેતયિતા હોય છે? તો પછી કોની ખડી હોય છે ?
ચેતયિતાનો જ ચેતયિતા હોય છે. ખડીની જ ખડી હોય છે.
વારુ, બીજો કયો ચેતયિતા છે કે જે ચેતયિતાનો વારુ, બીજી કઈ ખડી છે, કે જે ખડીની ખડી હોય છે? ચેતયિતા હોય છે? - નિશ્ચય કરીને ખડીની અન્ય ખડી નથી,
નિશ્ચયે કરીને ચેતયિતાનો અન્ય ચેતયિતા નથી, કિંત સ્વ-સ્વામી એ બે અંશો જ અન્ય છે. કિંતુ સ્વ-સ્વામી એ બે અંશો જ અન્ય છે. અત્રે સ્વ-સ્વામી અંશના વ્યવહારથી શું સાધ્ય છે? અત્રે સ્વ-સ્વામી અંશના વ્યવહારથી શું સાધ્ય છે? કંઈ પણ નહિ.
કંઈ પણ નહિ. ત્યારે કોઈની પણ ખડી નથી,
ત્યારે કોઈનો પણ દર્શક નથી, ખડી ખડી જ છે એમ નિશ્ચય છે.
દર્શક દર્શક જ છે એમ નિશ્ચય છે.
(૩) તેમજ વળી
જેમ આ દૃષ્ટાંત તેમ આ દાર્શતિક ખડી અત્રે પ્રથમ તો
ચેતયિતા અત્રે પ્રથમ તો શ્વેતગુણનિર્ભર સ્વભાવવાળું દ્રવ્ય છે
જ્ઞાન-દર્શન ગુણનિર્ભર પરાપોહનાત્મક અને તેનું વ્યવહારથી ચૈત્ય (શ્વેત કરાવા યોગ્ય) સ્વભાવવાળું દ્રવ્ય છે ભીંત આદિ પરદ્રવ્ય છે.
અને તેનું વ્યવહારથી અપોહ્ય (દૂર કરવા યોગ્ય) હવે અત્રે ચૈત્ય એવા ભીંત આદિ પરદ્રવ્યની પુદ્ગલાદિ પદ્રવ્ય છે. શ્વેતયિત્રી એવી ખડી શું હોય છે ? શું નથી હોતી ? હવે અત્રે અપોહ્ય એવા પુદગલ આદિ પરદ્રવ્યનો એમ તદભયનો તત્ત્વસંબંધ મીમાંસવામાં આવે છે - અપોહક એવો ચેતયિતા શું હોય છે? શું નથી હોતો? જે ખડી ભીંત આદિની હોય છે,
એમ તદુભયનો તત્ત્વસંબંધ મીમાંસવામાં આવે છે. તો જેનું જે હોય છે તે તે જ હોય છે – જો ચેતયિતા પુદ્ગલાદિનો હોય છે, જેમ આત્માનું જ્ઞાન હોતું આત્મા જ હોય છે - તો જેનું જે હોય છે તે તે જ હોય છે – એમ તત્ત્વસંબંધ જીવતે સતે
જેમ આત્માનું જ્ઞાન હોતું આત્મા જ છે – ખડી ભીંત આદિની હોતાં ભીંત આદિ જ હોય, એમ તત્ત્વસંબંધ જીવતે સતે એમ સતે ખડીને સ્વદ્રવ્ય ઉછેદ હોય
ચેતયિતા પુદ્ગલાદિનો હોતાં પુદ્ગલાદિ જ હોય, અને દ્રવ્યાંતર સંક્રમના પૂર્વે જ પ્રતિષિદ્ધપણાને લીધે એમ સતે ચેતયિતાને સ્વદ્રવ્ય ઉચ્છેદ હોય દ્રવ્યનો ઉચ્છેદ છે નહિ,
અને દ્રવ્યાંતર સંક્રમના પૂર્વે જ પ્રતિષિદ્ધપણાને લીધે તેથી ખડી ભીંત આદિની નથી હોતી.
દ્રવ્યનો ઉચ્છેદ છે નહિ, જે ચેતયિતા પુદ્ગલાદિનો હોય છે,
તેથી ચેતયિતા પુદ્ગલાદિનો નથી હોતો.
s૫
| SR No. | 022416 |
| Book Title | Samaysara Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhagwandas Mansukhbhai Mehta |
| Publisher | Shrimad Rajchandra Ashram |
| Publication Year | |
| Total Pages | 952 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Book_Devnagari |
| File Size | 26 MB |