Page Text
________________
સમયસાર : આત્મખ્યાતિ આ જ ખરેખર ! આત્મા અને બંધના દ્વિધાકરણનું પ્રયોજન છે કે બંધત્યાગથી શુદ્ધ આત્માનું ઉપાદાન (ગ્રહણ) -
कह सो घिप्पइ अप्पा पण्णाए सो उ घिप्पए अप्पा । जह पण्णाइ विहत्तो तह पण्णाएव पित्तव्यो ॥२९६॥ કેમ કહાય તે આતમા? પ્રજ્ઞાથી આત્મા પ્રહાય રે;
જેમ પ્રજ્ઞાથી વિભક્ત છે, તેમ પ્રજ્ઞાથી જ ગ્રાહ્ય રે... બંધન છેદન. ૨૯૬ અર્થ - તે આત્મા કેમ પ્રહાય છે? તે આત્મા તો નિશ્ચય કરીને પ્રજ્ઞાથી જ પ્રહાય છે, જેમ પ્રજ્ઞાથી વિભક્ત કર્યો તેમ પ્રજ્ઞાથી જ ગ્રહવો યોગ્ય છે. ૨૯૬
आत्मख्याति टीका एतदेव किलात्मबंधयो विधाकरणस्य प्रयोजनं यद्वंधत्यागेन शुद्धात्मोपादानं -
कथं स गृह्यते आत्मा प्रज्ञया स तु गृह्यते आत्मा ।
यथा प्रज्ञया विभक्तस्तथा प्रज्ञयैव गृहीतव्यः ॥२९६॥ ___ ननु केन शुद्धोयमात्मा गृहीतव्यः ? प्रज्ञयैव शुद्धोयमात्मा गृहीतव्यः । शुद्धस्यात्मनः स्वयमात्मानं गृह्णतो विभजत इव प्रज्ञैककरणत्वात् । अतो यथा प्रज्ञया विभक्तस्तथा प्रज्ञयैव ગૃહીત: રદ્દા
આત્મખ્યાતિ ટીકાર્ય વારુ, કોના વડે શુદ્ધ આત્મા ગૃહતવ્ય છે ? પ્રજ્ઞા વડે જ શુદ્ધ આત્મા ગૃહીત છે, શુદ્ધ આત્માને સ્વયં આત્માને ગ્રહતાં ને વિભજતાંની જેમ પ્રજ્ઞા એકકરણપણું છે માટે, એથી જેમ પ્રણાથી વિભક્ત તેમ પ્રજ્ઞાથી જ ગૃહીતવ્ય (ગ્રહવા યોગ્ય) છે. ૨૯૬
અમૃત જ્યોતિ' મહાભાષ્ય જ્ઞાનમાર્ગ આરાધે તો અને રસ્તે ચાલે તો જ્ઞાન થાય. સમજાય તો આત્મા સહજમાં પ્રગટે, નહીં તો જીંદગી જાય તોય પ્રગટે નહીં.” - શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર, અં. ૬૪૩, ઉપદેશ છાયા
ગામમાવના :
તદેવ જિતાત્મવંઘો ર્કિંધારણસ્ય પ્રયોજન - આ જ ખરેખર ! પ્રગટપણે આત્મા અને બંધના દ્વિધાકરનું પ્રયોજન છે થતુ - કે વંધત્યાન - બંધના ત્યાગ કરી, શુદ્ધાત્માપાલાનં - શુદ્ધ આત્માનું ઉપાદાન - ગ્રહણ જયં સ માત્મા પૃuતે ? - તે આત્મા કેમ - કેવી રીતે પ્રહાય છે? સ માત્મા તુ પ્રજ્ઞા ગૃહ્યસે - તે આત્મા તો પ્રજ્ઞાથી જ ગ્રહાય છે, યથા પ્રજ્ઞા વિખવતઃ - જેમ પ્રજ્ઞાથી વિભક્ત - ભિન્ન (ર્યો) તથા પ્રજ્ઞવ ગૃહીતળઃ તેમ પ્રજ્ઞાથી જ ગૃહીતવ્ય - ગ્રહવા યોગ્ય છે. | તિ નયા ગાભાવના //ર૧દ્દા. નr - વારુ, ન - કોના વડે શુદ્ધોમાભા ગૃહીત: - શુદ્ધ એવો આ આત્મા ગૃહીતવ્ય - ગ્રહવા યોગ્ય છે? પ્રજ્ઞવ - પ્રજ્ઞા વડે જ શુદ્ધોમાભા ગૃહીતવ્ય: - શુદ્ધ એવો આ આત્મા ગૃહતવ્ય - ગ્રહવા યોગ્ય છે, એમ શાને લીધે? શુદ્ધ ચામ: - શુદ્ધ આત્માને - સ્વયમ માને પૃાતો - સ્વયં - પોતે આત્માને ગ્રહતાને, મિગત વ - વિભજુતાની જેમ, પ્રફ્ફરવાન્ - પ્રજ્ઞા – એક કરણપણાને લીધે, મતો - એથી કરીને યથા - જેમ પ્રજ્ઞાવા વિમવતઃ - પ્રજ્ઞાથી વિભક્ત કરાયો, તથા - તેમ પ્રજ્ઞચૈવ : પ્રજ્ઞાથી જ ગૃહીત: - ગૃહીતવ્ય - ગ્રહવા યોગ્ય છે. | તિ “ગાર્નિતિ ” आत्मभावना ॥२९६।।
૫૧૬
| SR No. | 022416 |
| Book Title | Samaysara Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhagwandas Mansukhbhai Mehta |
| Publisher | Shrimad Rajchandra Ashram |
| Publication Year | |
| Total Pages | 952 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Book_Devnagari |
| File Size | 26 MB |