Page Text
________________
બંધ પ્રરૂપક સપ્તમ અંકઃ સમયસાર ગાથા ૨૮૧ रायझि य दोसह्मि य कसायकम्मेसु चेव जे भावा । तेहिं दु परिणमंतो रायाई बंधदि पुणोवि ॥२८१॥ રાગમાં દ્વેષમાં તેમ કષાયમાં રે, કર્મોમાં જે ભાવ;
તેઓથી પરિણામંતો તે ફરી રે, બાંધે રાગાદિ ભાવ... અજ્ઞાની. ૨૮૧ અર્થ - રાગમાં, દ્વેષમાં અને કષાય - કર્મોમાં જે ભાવો છે, તેઓથી પરિણમતો પુનઃ પણ રાગાદિ બાંધે છે. ૨૮૧
आत्मख्याति टीका रागे च द्वेषे च कषायकर्मसु चैव ये भावाः ।।
तैस्तु परिणममानो रागादीन् बध्नाति पुनरपि ॥२८१॥ यथोक्तं वस्तुस्वभावमजानंस्त्वज्ञानी शुद्धस्वभावादासंसारं प्रच्युत एव । ततः कर्मविपाकप्रभवै रागद्वेषमोहदिभावैः परिणाममानोऽज्ञानी रागद्वेषमोहादिभावानां कर्ता भवन् बध्यत एवेति प्रतिनियमः ||२८१।।
આત્મખયાતિ ટીકાર્યા પણ યથોક્ત વસ્તુસ્વભાવને અજાણતો અજ્ઞાની શુદ્ધ સ્વભાવથી આસંસાર પ્રય્યત જ છે, તેથી કર્મવિપાક પ્રભાવ રાગ-દ્વેષ-મોહાદિ ભાવે પરિણમતો અજ્ઞાની રાગ-દ્વેષ-મોહાદિ ભાવોનો કર્તા થતો બંધાય જ છે એવો પ્રતિનિયમ છે. ll૨૮૧
“અમૃત જ્યોતિ” મહાભાષ્ય “તીર્થંકર દેવે રાગ કરવાની ના કહી છે. અર્થાત્ રાગ હોય ત્યાં સુધી મોક્ષ નથી.”
- શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર, અં. ૧૪૬ ઉત્થાનિકા કળશમાં સૂચવ્યા પ્રમાણે અજ્ઞાની રાગાદિ ભાવોનો કારક હોય છે એમ અત્ર પ્રતિપાદન કર્યું છે - રાગમાં - દ્વેષમાં અને કષાય - કર્મોમાં જે ભાવો છે તેઓથી પરિણમમાન - પરિણમી રહેલો પુનઃ પણ - ફરી પણ રાગાદિ બાંધે છે. આ ગાથાનો ભાવ સમજાવતાં આત્મખ્યાતિકાર વદે છે – પણ યથોક્ત - જેવો કહ્યો તેવા વસ્તુ સ્વભાવને નહિ જાણતો અજ્ઞાની તો શુદ્ધ સ્વભાવથી “આસંસાર” - આસંસારથી માંડીને પ્રત જ છે - પ્રભ્રષ્ટ જ છે - શબ્દવમાવલાસંસાર પ્રવૃત | તેથી “કર્મ વિપાક પ્રભવ' - કર્મ વિપાકથી પ્રભવ - જન્મ છે જેનો એવા રાગ-દ્વેષ-મોહાદિ ભાવોનો કર્તા હોતો તે બંધાય જ છે, એમ “પ્રતિનિયમ” છે, ઉપરની ગાથામાં જે જ્ઞાની પરત્વે નિયમ કહ્યો તેની સામેનો ઉલટો સામો નિયમ છે.
સમ્યગુદૃષ્ટિ
જ્ઞાની વીતરા,
ગતિવિના :
રાને ૨ કે ૩ કષાયકર્મ જૈવ ભવાદ - રાગમાં અને દ્વેષમાં અને કષાય - કર્મોમાં જે ભાવો છે, તેડુ રિણામમાનો - તેઓથી તો પરિણામમાન - પરિણમી રહેલો રાવીન પુનરપિ વખાતિ - રાગાદિ પુનરપિ - ફરી બાંધે છે - માયા માત્માનાવના ||૨૮૭ યથોવાં વસ્તુમાવનગાનંત્વજ્ઞાની- પણ યથોક્ત વસ્તુ સ્વભાવને ન જાણતો અજ્ઞાની તો શુદ્ધસ્વનાવાવાસંસાર પ્રવુત વ - શુદ્ધ સ્વભાવથી આસંસાર - આસંસારથી માંડીને પ્રય્યત જ - પ્રભષ્ટ જ છે, તત: - તેથી વર્ષ વિષમ રાજમોદારિમાંડ જીમમનોજ્ઞાની - કર્મ વિપાક પ્રભવ - કર્મ વિપાકથી પ્રભવ - જન્મ છે જેનો એવા રાગ - દ્વેષ - મોહાદિ ભાવોથી પરિણમતો અજ્ઞાની, રાકેવમોરારિબાવાનાં કર્તા કવન્ - રાગ - દ્વેષ - મોહાદિ ભાવોનો કર્તા થતો વધ્યતે વ - બંધાય જ છે, રૂતિ પ્રતિનિયમ: - એવો પ્રતિનિયમ - જે ઉપર કહ્યો તેનાથી સામો નિયમ છે. ll૨૮ તિ “આત્મતિ માત્મભાવના ||૨૮૧ી.
૪૭૯
| SR No. | 022416 |
| Book Title | Samaysara Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhagwandas Mansukhbhai Mehta |
| Publisher | Shrimad Rajchandra Ashram |
| Publication Year | |
| Total Pages | 952 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Book_Devnagari |
| File Size | 26 MB |