Page Text
________________
સમયસાર : આત્મખ્યાતિ
जो दु ण करेदि कंखं कम्मफलेसु तह सव्वधम्मेसु । सो णिकंखो चेदा सम्मदिट्ठी मुणेयबो ॥२३०॥ કર્મ ફલોમાં સર્વ ધર્મમાં રે, કાંસા ન જે કરનાર રે;
સમ્યગૃષ્ટિ તે જાણવો રે, નિઃકાંક્ષ ચેતચિતાર. રે શાનિ. ૨૩૦ અર્થ - જે નિશ્ચય કરીને કર્મ ફલોમાં તથા સર્વ ધર્મોમાં કાંક્ષા નથી કરતો, તે નિષ્પક્ષ ચેતયિતા સમ્યગુદૃષ્ટિ જાણવો. ૨૩૦
માત્મધ્યાતિ ટી. ---- यस्तु न करोति कांक्षां कर्मफलेषु तथा सर्वधर्मेषु ।
स निष्कांक्ष श्वेतयिता सम्यग्दृष्टि तिव्यः ॥२३०॥ यतो हि सम्यग्दृष्टिः टंकोत्कीर्णैकज्ञायकभावमयत्वेन सर्वेष्वपि कर्मफलेषु सर्वेषु वस्तुधर्मेषु च कांक्षाभावानिष्कांक्षस्ततोऽस्य कांक्षाकृतो नास्ति बंधः किंतु निरव ||२३०||
આત્મખ્યાતિ ટીકા કારણકે - નિશ્ચય કરીને સમ્યગુદૃષ્ટિ સંકોત્કીર્ણ એક શાયક ભાવમયપણાએ કરીને સર્વે ય કર્મફલોમાં અને સર્વે વસ્તુધર્મોમાં કાંક્ષા અભાવને લીધે નિષ્કાંક્ષ છે, તેથી એને કાંક્ષાકૃત બંધ છે નહિ, કિંતુ નિર્જરા જ છે. ૨૩૦
અમૃત જ્યોતિ મહાભાષ્ય “હે જીવ ! ક્યા ઈચ્છત હવે? હૈ ઈચ્છા દુઃખમૂલ; જબ ઈચ્છાકા નાશ તબ, મિટે અનાદિ ભૂલ.” - શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી
અત્રે સમ્યગુદૃષ્ટિના બીજા “નિષ્કાંક્ષતા' અંગનું વ્યાખ્યાન કર્યું છે, કારણકે નિશ્ચયે કરીને જેને વસ્તુ તત્ત્વને સમ્યપણે દેખતી સમ્યગૃષ્ટિ છે એવો “સમ્યગૃષ્ટિ', “ટંકોત્કીર્ણ - ટાંકણાથી શિલામાં ઉત્કીર્ણ - કોતરેલ અક્ષર જેવા અક્ષર સદાસ્થાયી, “એક' - અદ્વિતીય - અદ્વૈત શાકભાવ શાયક ભાવ ને જ્ઞાયક ભાવ સિવાય બીજું કાંઈ જ્યાં છે નહિ એવા જ્ઞાયકભાવથી નિષ્પન્ન જ્ઞાયક ભાવમયપણાએ કરીને - “રંઢોસ્ટીવ જ્ઞામાવયત્વેન', સર્વે કર્મફલોમાં અને સર્વે વસ્તુધર્મોમાં “કાંક્ષા' - અભિલાષાના અભાવને લીધે - નહિ હોવાપણાને લીધે નિષ્કાંક્ષ' છે - કાંક્ષાથી નિર્ગત કાંક્ષારહિત છે, તેથી એ સમ્યગુદૃષ્ટિને કાંક્ષાકૃત બંધ છે નહિ - “ઢાંક્ષાøતો નાસ્તિ વંધ:', કાંક્ષાથી - અભિલાષાથી કરાયેલો - ઉપજાવાયેલો બંધ છે નહિ, પરંતુ કર્મના ભોગવીને નિર્જરી જવા રૂપ - આત્મપ્રદેશથી ખરી
નો ૩ - વસ્તુ - જે નિશ્ચય કરીને મwતુ તદ સવ્વધતુ - શર્મતેષ તથા સર્વઘપુ - કર્મકલોમાં તથા સર્વ ધર્મોમાં ફ્રેંવું રેઢિ - ઢાંક્ષા ન રોતિ - કાંક્ષા - ઈચ્છા - સ્પૃહા નથી કરતો, સો ાિવો રેતા સ નિષ્ણાંક્ષશ્ચયિતા - તે નિષ્પક્ષ ચેતયિતા - ચેતનારો - ચેતન આત્મા સમાદિ મુછોવલ્લો - સદિત: સમ્યગુદૃષ્ટિ જાણવો. | ત જવા માત્મભાવના //રરૂપ થતો દિ - કારણકે નિશ્ચય કરીને સ્કુટપણે સદિઃ - સમ્યગુદૃષ્ટિ રંછોછીજ્ઞાથવામાંવમયત્વેન - ટેકોત્કીર્ણ એક શાયક ભાવમયપરાએ કરીને, સર્વે કર્મનેષુ સર્વે; વસ્તુધર્મેનુ ૧ - સર્વે કર્મફલોમાં અને સર્વે વસ્તુધર્મોમાં કાંક્ષામાવાન્ - કાંસાના - ઈચ્છાના - સ્પૃહાના અભાવને લીધે. નિકાંક્ષ: - નિષ્કાંક્ષ છે, તતો - તેથી કરીને કહ્યું - આને - સમ્યગુદૃષ્ટિને ક્ષાવૃતો નાતિ વંઘ: - કાંક્ષાકૃત બંધ છે નહિ, રિંતુ નિરવ - કિંતુ નિર્જરા જ છે. | તિ 'आत्मख्याति' आत्मभावना ॥२३०||
૩૬૪
| SR No. | 022416 |
| Book Title | Samaysara Part 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhagwandas Mansukhbhai Mehta |
| Publisher | Shrimad Rajchandra Ashram |
| Publication Year | |
| Total Pages | 952 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Book_Devnagari |
| File Size | 26 MB |