Page Text
________________
જીવાજીવ પ્રરૂપક પ્રથમ અંકઃ સમયસાર ગાથા-૪૪
न खल्वर्थक्रियासमर्थकर्मसंयोगो जीवः कर्मसंयोगात्खवाद्वाशायिनः पुरुषस्येवाष्टकाष्ठसंयोगादतिरिक्तत्वेनान्यस्य चित्स्वभावस्य विवेचकैः स्वयमुपलभ्यमानत्वादिति ।
इह खलु पुद्गलभिन्नात्मोपलब्धि प्रतिविप्रतिपन्नः साम्नैवैवमनुशास्यः -
પરિણામમયપણે પ્રક્ષણ - પ્રજ્ઞાપવામાં આવેલ સતા, ચૈતન્યાના બાહતિનિર્ધન. પ્રજ્ઞાચનાનું - ચૈતન્યશૂન્ય ચૈતન્ય રહિત પુદ્ગલદ્રવ્યથી અતિરિક્તપણે - અધિકપણે - અતિશાયિન્ને - અલગપણે - ભિન્નપન્ને પ્રજ્ઞાપવામાં આવી રહેવું એવું ધૃતવમર્થ વનું પવિતું સોનાન્ત - ચૈતન્ય-સ્વભાવ વદ્રવ્ય થવાને સતા નથી - સમર્થ થતા નથી, તો - તેથી કરીને મેં તુ સવારનવારનઃ પરમાર્થવાલિનઃ - તદાત્મવાદીઓ - તે અધ્યવસાનાદિ સર્વભાવોને તે આત્મા વદનારાઓ ખરેખર ! નિશ્ચર્ય કરીને પરમાર્થવાદીઓ નથી, શાને લીધે ? આમયુવિાનુમત્વે વિપક્ષવાત્ - આગમથી, યુક્તિથી અને સ્વાનુભવથી - આમાનુભવથી બાધિત પક્ષપણાને લીધે, ઉક્ત પક્ષના બાધિતપણાને લીધે. રૈવ સર્વજ્ઞવવાં આવવામ - (માં) પ્રથમ તો આ જ સર્વશ વચન તે આગમ છે, તુ સ્વાનુમવર્ષિય યુ અને આ તો સ્વાનુભવ ગર્ભિતા - આત્માનુભવ જેના ગર્ભમાં - અત્યંતરમાં રહ્યો છે એવી યુક્તિ છે -
-
(१) न खलु नैसर्गिकरागद्वेषकल्माषितमध्यवसानं जीवः નૈસર્ગિક-નિસર્ગજન્ય રાગ-દ્વેષથી કહ્માષિત-કલુષિત થયેલ-મલિન બનેલ અવસાન ખરેખર | નિશ્ચયે કરીને જીવ નથી જ, શાને લીધે ? સાવિયાચ્છવમાનવુ अतिरिक्तत्वेन अन्यस्य चित्स्वभावस्य विवेचकैः स्वयमुपलभ्यमानत्वात् - તથાવિધ તથા પ્રકારના અમનસાનથી અતિરિક્તપ અબગપણે અધિકપણે - વધારાપણે અન્ય ચિત્ત્વભાવના વિવેચકોથી સ્વર્ષ - પોતે ઉપલબ્ધમાનપણાને લીધે - અનુભૂયમાનપણાને લીધે - અનુભવાઈ રહ્યાપણાને લીધે. કોની જેમ ? અન્નવસ્વત યામિાયાઃ - પામિકાથી - મલિનતાથી - અશુદ્ધિથી (અતિરિક્તપણે) કાર્નસ્વરની – સુવર્ણની જેમ. (3) न खल्वनाद्यनंतपूर्वापरीभूतावयवैकसंसरणलक्षणक्रियारूपेण क्रीडत्कर्मैव जीवः અનાદિ અનંત પૂર્વાપરીભૂત પૂર્વપરરૂપ થયેલ અવયવવાળી એક સંસરા લાલ ક્રિયા રૂપે તંતું . ક્રીડા - રમત કરતું કર્મ જ ખરેખર ! નિશ્ચયે કરીને જીવ નથી જ, શાને લીધે ? ઉòતિવિત્તોના- ધાવમ્ય વિવેચી માર્યા જપ્યમાન પાત્ - કર્મથી અતિરિક્તપણે – અલગપો - અધિકપણે - વધારાપો અન્ય એવા ચિસ્વભાવના વિવેચકોથી સ્વયં ઉપલબ્ધમાનપણાને લીધે - અનુભવાઈ રહ્યાપણાને લીધે. (૩) ન હતુ તીવ્રમંવાનુભવમિઘમાનવુરંતરાર નિર્માષ્યવસાનસંતાનોનીવ: તીવ્ર-મંદ અનુભવથી બિદ્યમાન - ભેદ પામી હેલ કુરત - જેનો અંત દુષ્કર છે અથવા જેનો અંત દુષ્ટ છે એવા રાગરસથી નિર્ભર - ભરપૂર અધ્યવસાનસંતાન - અધ્યવસાન સંતતિ અધ્યવસાન પરંપરા ખરેખર ! નિશ્ચયે કરીને જીવ નથી જ. શાને લીધે ? નાચવુંવિતવમાવસ્ય વિષે અનુપમા વાત્ તેનાથી - અવ્યવસાનસંતાનથી અતિરિક્તપણે - લગપો વધારાપણે અન્ય એવા વિસ્વભાવના વિવેચક્રથી સ્વયં ઉપલબ્ધમાનપન્નાને લીધે - અનુભવાઈ રહ્યાપણાને લીધે. (૪) ૧ જ મવપુરાવસ્થારિમેન્ટેન પ્રવર્તમાન ગોળાં ઝીવઃ - નવ-પુરાણ અવસ્થા આદિ ભેદથી પ્રવર્તમાન - પ્રવર્તી રહેલું નોકર્મ - શરીર ખરેખર ! નિશ્ચય કરીને જીવ નથી જ, શાને લીધે ? શરીરાતિવિત્તત્ત્વનાસ્વસ્ય વિસ્વમાવસ્ય વિવેચજૈઃ સ્વયમુપતમ્યમાનવાત્ શરીરથી અતિરિક્તપણે અલગપણે વધારાપશે - અધિકપણે અન્ય એવા ચિત્ સ્વભાવના વિવેચકોથી સ્વયં ઉપલબ્ધમાનપન્નાને લીધે – અનુભવાવાપન્નાને લીધે. (પ) ન તુ વિશ્વવિ પુખ્વપાપ વેળામામનું વવાશે. ઝીપ - વિશ્વને પણ પુણ્ય પાપ રૂપે આકામનો - આક્રમણ કરતો - દબાવતો કર્મ વિપાક ખરેખર ! નિષે કરીને જીવ નથી જ, શાને લીધે ? શુમાશુમમાંવાદિતાવાસ્ય વિતત્વમાવસ્ય વિવવ વવામા વાત્ - શુભ-અશુભ ભાવથી અતિરિક્તપન્ન - અલગપન્ન - અધિકપણે અન્ય એવા પિત સ્વભાવના વિવેચકોથી સ્વયં ઉપલબ્ધમાનપણાને લીધે - અનુભવાઈ રહ્યાપણાને લીધે. (૬) ન હતુ સાતાસાત પેમિવ્યાપ્તસમસ્તીવ્રમંત્વનુ મ્યાં મિદ્યમાન ર્માનુભવો નીવઃ સાત-અસાત રૂપથી અભિવ્યાપ્ત - સર્વથા વ્યામ સમસ્ત તીવ્રપણા - મંદપન્ના ગુણોથી બિદ્યમાન - ભેદ પામી રહેલો કર્માનુભવ ખરેખર । નિશ્ચયે કરીને જીવ નથી જ, શાને લીધે ? પારિભાવનાવશ્ય વિતવમાન્ય વિધેય વસ્તુત માનવત્ - સુખદુઃખથી અતિરિક્તપન્ન - અધિકપણે - અલગપણે - અન્ય એવા ચિત્ત્વભાવના વિવેચકોથી સ્વયં ઉપલભ્યમાનપણાને લીધે - અનુભવાઈ રહ્યાપણાને લીધે. (૭) ન હતુ મજ્ઞિતાવવુભયાભળવાવાભર્મોમાં નીવઃ - મંજિતાવત્ - શીખંડ જેમ ઉભયામપણાને લીધે - ઉભયરૂપપળાને લીધે આત્મ-કર્મ ઉભય-બન્ને જીવ છે, શાને લીધે ? વ્યાસ્ત્વતઃ ર્મળોતિવિસ્તત્વેનાન્યસ્ય વિત્ત્વમાવસ્ય વિવેચનૈઃ સ્વયમુવતમ્યમાનવાત્ - કાર્ત્યથી - કૃત્સ્નપણાથી - સંપૂર્ણ પણે કર્મથી અતિરિક્તપણે - અધિકપણે - અલગપણે - અન્ય એવા ચિસ્વભાવના વિવેચકોથી સ્વયં ઉપલભ્યમાનપણાને લીધે - અનુભવાઈ પણાને લીધે. (૮) 7 પાર્થfr{6}યોનો નીવઃ અર્થ ક્રિયામાં સમર્થ એવો કર્મ સંયોગ ખરેખર ! નિશ્ચયે કરીને જીવ નથી જ, શાને લીધે ? કર્મસંયમ રિવેનન્ય વિભાવ વિવેપ
-
૩૬૩
-
-
-
-
-
| SR No. | 022415 |
| Book Title | Samaysara Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhagwandas Mansukhbhai Mehta |
| Publisher | Shrimad Rajchandra Ashram |
| Publication Year | |
| Total Pages | 1016 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Book_Devnagari |
| File Size | 28 MB |