Dravya Gun Paryayno Ras Dravyanuyog Paramarsh Part 05

SR No.: 022382
Original Sutra Author: N/A
Author: Yashovijay
Publisher: Shreyaskar Andheri Gujarati Jain Sangh
Publication Year: 2013
Total Pages: 360
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati & Book_Devnagari
File Size: 13 MB

Page 263

૨૨/૩ ० कर्मोपाधयः परिहर्तव्याः ।
१८६९ तदुक्तं समयसारे कुन्दकुन्दस्वामिना “अट्ठविहं पि य कम्मं सव्वं पोग्गलमयं जिणा बेंति” (स.सा.४५) इति ।
इदमेवाऽभिप्रेत्य विशेषावश्यकभाष्यमलधारवृत्तौ “इष्यते एव संसार्यात्मनो मूर्त्तत्वमपि” (वि.आ.भा.१००५ प वृ.) इत्युक्तम् । तदुक्तं गोम्मटसारेऽपि जीवकाण्डे नेमिचन्द्राचार्येण “संसारत्था रूवा, कम्मविमुक्का अरूवगया” (Tો..ની..૧૬૩) રૂતિ
इदञ्चात्रावधेयम् - आत्मनि अमूर्त्तता परमार्थतः, मूर्त्तता चोपचरितव्यवहारतोऽवसेया माइल्लधवलमतानुसारेण । तदुक्तं द्रव्यस्वभावप्रकाशे “जो हु अमुत्तो भणिओ जीवसहावो जिणेहिं परमत्थो । उपचरियसहावादो र्श હવેયના મુત્તિસંનુત્તો ” (દ્ર સ્વ.પ્ર.૨૨૦) રૂતિ ___प्रकृते आध्यात्मिकोपनयस्त्वेवम् - मूलस्वभावत आत्मनः अमूर्त्तत्वम्, औपाधिकस्वभावतश्च । मूर्त्तत्वम् । कर्मोपाधिविगमे मौलिकनिरञ्जन-निराकाराऽमूर्तस्वभावः प्रादुर्भवेत् । महत्त्वाकाङ्क्षा-ममता ण -मान-मताग्रह-मतावेश-माया-मद-मदनादिग्रस्तत्वे कर्मोपाधिः वर्धेत । ततश्च तत्परिहारेण अपवर्गमार्गे का अभिगन्तव्यम्। ___ अमूर्तस्वभावव्यञ्जकस्य कर्मोपाधिविगमस्य उपलब्धये कर्तृत्व-भोक्तृत्व-स्वत्व-स्वामित्वभावा अपि “આઠેય પ્રકારના સર્વ કર્મને જિનેશ્વરો પુદ્ગલમય કહે છે.”
સંસારી = મૂર્ત, સિદ્ધ = અમૂર્ત . (.) આ જ અભિપ્રાયથી વિશેષાવશ્યકભાષ્યમલધારવ્યાખ્યામાં જણાવેલ છે કે “સંસારી આત્મામાં મૂર્તત્વ પણ માન્ય જ છે.” ગોમ્મદસારમાં જીવકાંડમાં દિગંબરાચાર્ય નેમિચંદ્રજીએ પણ જણાવેલ છે કે “સંસારમાં રહેલા જીવો રૂપી = મૂર્તસ્વભાવી છે. તથા કર્મવિમુક્ત સિદ્ધાત્માઓ અરૂપી = અમૂર્ત છે.”
છે જીવમાં અમૂર્તતા પારમાર્થિક, મૂર્તતા ઔપચારિક : દિગંબર છે (ડ્યા.) અહીં એક બાબત ખ્યાલમાં રાખવી કે દિગંબર માઈલધવલના મત મુજબ આત્મામાં અમૂર્તતા પરમાર્થથી રહે છે અને મૂર્તતા ઉપચરિતવ્યવહારથી રહે છે. તેથી તેણે દ્રવ્યસ્વભાવપ્રકાશમાં આ જણાવેલ છે કે “જિનેશ્વરોએ જીવને અમૂર્ત કહેલ છે, તે જીવનો પારમાર્થિક સ્વભાવ છે. ઉપચરિતસ્વભાવથી તો જીવ અચેતન અને મૂર્ત છે.”
૪ કર્મજન્ય ઉપાધિઓને ટાળીએ જ આધ્યાત્મિક ઉપનય :- મૂળ સ્વભાવથી આત્મા અમૂર્ત છે. પાધિકસ્વભાવથી આત્મા મૂર્તિ છે. કર્મજન્ય ઉપાધિ ઘટાડતા જઈએ તો સ્વાભાવિક નિરંજન-નિરાકાર-અમૂર્ત સ્વભાવ પ્રગટે. મહત્ત્વાકાંક્ષા -મમતા-માન-મતાગ્રહ-માવેશ-માયા-મદ-મદન વગેરેમાં અટવાઈ જઈએ તો કર્મજન્ય ઉપાધિઓ વધી જાય. આવું ન બની જાય તેનું પાકું લક્ષ રાખીને મોક્ષમાર્ગે આગળ વધવાનું છે.
મૂર્ત સ્વભાવને વિદાય દઈએ કે () અમૂર્તસ્વભાવને વ્યક્ત કરનાર કર્મોપાધિવિચ્છેદ મેળવવા માટે કર્તુત્વભાવ, ભોıત્વભાવ, 1. अष्टविधमपि च कर्म सर्वं पुद्गलमयं जिना ब्रुवन्ति। 2. संसारस्था रूपिणः कर्मविमुक्ता अरूपगताः। 3. यः खलु अमूर्तो भणितो जीवस्वभावो जिनैः परमार्थः। उपचरितस्वभावाद् अचेतमानो मूर्तिसंयुक्तः ।।