________________
૩૨
દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયના રાસના છૂટા બોલ સાત અને સાતસો :- વળી, શ્વેતાંબર પ્રક્રિયાનુસાર નૈગમાદિ સાત નો છે અને દરેકના સો ભેદો હોવાથી સાતસો નયોની પ્રાપ્તિ છે. મૂળ બોલ :
નયના ભેદોઃ- (૧) દ્રવ્યાર્થિક નયો, (૨) પર્યાયાર્થિક નયો.
(૧) દ્રવ્યાર્થિક નયો - (a) તાર્કિક મતે - (i) બૈગમ, (i) સંગ્રહ, (ii) વ્યવહાર.
(b) સૈદ્ધાંતિક મતે - (i) મૈગમ, (ii) સંગ્રહ, (ii) વ્યવહાર, (iv) જુસૂત્ર.
(૨) પર્યાયાર્થિક નયો - (a) તાર્કિક મતે:- (i) ઋજુસૂત્ર, (ii) શબ્દ, (i) સમભિરૂટ, (iv) એવંભૂત.
(b) સૈદ્ધાંતિક મતે:- (i) શબ્દ, (ii) સમભિરૂઢ, (iii) એવંભૂત. ભાવાર્થ :
(૧) દ્રવ્યાર્થિક નયો - દરેક પદાર્થ દ્રવ્ય અને પર્યાયસ્વરૂપ છે, તેમાં દ્રવ્યને જોનારી દૃષ્ટિથી દ્રવ્યાર્થિકનયની પ્રાપ્તિ છે.
(a) તાર્કિકના મતે - પૂ.આ.ભ. શ્રી સિદ્ધસેનદિવાકરસૂરીશ્વરજી મહારાજા અને પૂ.આ.ભ. શ્રી મલવાદીસૂરીશ્વરજી મહારાજાના મતે (i) નૈગમનય, (ii) સંગ્રહનય અને (iii) વ્યવહારનય એ ત્રણ નવો દ્રવ્યાર્થિકનયો છે. | (b) સૈદ્ધાંતિકના મતે:- શ્રી જિનભદ્રગણિ ક્ષમાશ્રમણાદિ સિદ્ધાંતવાદીના મતે (i) મૈગમનય, (i) સંગ્રહનય, (i) વ્યવહારનય અને (iv) ઋજુસૂત્રનય એ ચાર નવો દ્રવ્યાર્થિકનયો છે.
(૨) પર્યાયાર્થિકનયો - દરેક પદાર્થ દ્રવ્ય અને પર્યાયસ્વરૂપ છે તેમાં પર્યાયને જોનારી દૃષ્ટિથી પર્યાયાર્થિકનયની પ્રાપ્તિ છે.
(a) તાર્કિકના મતે - પૂ.આ.ભ. શ્રી સિદ્ધસેનદિવાકરસૂરીશ્વરજી મહારાજા અને પૂ.આ.ભ. શ્રી મલ્લવાદીસૂરીશ્વરજી મહારાજાના મતે (i) ઋજુસૂત્રનય, (ii) શબ્દનય, (i) સમભિરૂઢનય અને (iv) એવંભૂતનય – એ ચાર નવો
