________________
જ સગ્ગા અને વસુમિત્રાની કથા • (63) A. પીતાં રુધિર જ પીએ છે તેમ.”
(ઇતિ બીજી જિનદત્તા અને બંધુશ્રીની કથા.)
હવે શ્રેષ્ઠી અદાસ પોતાની ચંદનશ્રી નામની બીજી સ્ત્રીને પૂછે છે. હે પ્રિયે ! તને કેવી રીતે સમકિત થયું છે? તે કહે.” ત્યારે તે કહેવા લાગી :
સૌરયા અને વસુમિત્રા | કુરુ જંગલ દેશ મધ્યે આવેલા હસ્તિનાગપુર નગરને વિષે સુભોગ નામે રાજા રાજય કરતો હતો, તેને ભોગવતી નામે પટ્ટરાણી હતી. તે જ નગરમાં પરમ ધાર્મિક અને સમ્યકદ્રષ્ટિ એવો ગુણપાળ નામે રાજાનો માનીતો શ્રેષ્ઠી હતો, તેની સ્ત્રીનું નામ ગુણવતી હતું. વળી ત્યાં સોમદત્ત નામે મહાદરિદ્રિ એક બ્રાહ્મણ વસતો હતો, તેને સોમિલા નામે અતિ શીળવતી સ્ત્રી અને સૌમ્યા નામે એક પુત્રી હતી.
એકદા સોમિલા જવરથી પીડા પામીને મૃત્યુ પામી, તેના શોકથી સોમદત્ત મહા દુઃખી થયો; એવામાં કોઈ યતિએ સોમદત્તને જોઈને પૂછ્યું. “હે વત્સ! તું કેમ ખેદ પામે છે?' ઉત્તરમાં તેણે પોતાનું દુઃખનું કારણ જણાવ્યું. ત્યારે યતિએ કહ્યું. “અહો ! એમાં ખેદ શાનો? જે ઉત્પન્ન થયું છે તેનો નાશ થવાનો જ છે. ગમે તેટલો પ્રયત્ન કર્યા છતાં પણ આ પાપી કાળ જે છે તે જીવનો સંહાર કરે છેજ. કહ્યું છે કે : ગમે તો પાતાળને વિષે જઈને રહો, કે બ્રહાલોકને વિષે વાત કરો; ઇંદ્રના ભવનમાં જાઓ, કે જળસાગરમાં પ્રવેશ કરો; વનને વિષે જઈને રહો, કે ચારે દિશાઓમાં છુપાઈ રહો; પર્વતના શિખર ઉપર ચઢી જાઓ, કે હિમવંત પર્વતની ઉપર સંતાઈ રહો; કૈલાસને વિષે જઈ રહો, કે ભોયરામાં સંતાઈ જાઓ; અથવા મદોન્મત્ત એવા હતિઓની ઘટા પાસે જઈને રહો; ગમે ત્યાં જાઓ, પણ આ બલિષ્ટ એવો જે ક્રૂર કાળ છે, તે દેહધારિઓ (પ્રાણીઓ)ના જીવને બળે કરીને ભક્ષણ કરી જાય છે. માટે (યતિ બ્રાહ્મણને કહે છે કે) : હે બ્રાહ્મણ ! આ લોકને વિષે ત્યારે ધર્મ જ હિતકર્તા છે, બીજું કાંઈ નથી; કારણ કે, રાજય પ્રાપ્ત થાય, લક્ષ્મી મળે, ભોગવિલાસ મળે, ઉત્તમ કૂળને વિષે જન્મ પમાય, દેહ સ્વરૂપવાન થાય, વિદ્યા મળે અને શરીર નિરોગી રહે; એ સર્વ ધર્મનાં ફળ જાણવાં.”
