________________
બંઘુત્રી અને કાશ્રીની કથા : (૧) SA આ સર્વ વૃત્તાંત સાંભળીને રાજાએ કહ્યું. “એ બંધુશ્રી દુષ્ટ છે, તેણીને ગધેડા ઉપર બેસારીને ગામ બહાર કાઢી મૂકો.' તે સાંભળી બંધુશ્રી બોલી. “હે દેવ! મેં એ કાર્ય અજ્ઞાનપણે કર્યું છે, તેનું મને પ્રાયશ્ચિત આપો.' રાજાએ કહ્યું. “એવા પ્રકારના દોષનું પ્રાયશ્ચિત મેં ક્યાંય પણ સાંભળ્યું નથી. શાસ્સામાં પણ મિત્રદ્રોહી, સ્ત્રી હત્યા કરનાર, કૃતઘ્ન અને પિશૂન (ચાડિઓ) એ ચારેનું કાંઈ પણ પ્રાયશ્ચિત સાંભળ્યું નથી. એમ કહીને તેણે બંધુશ્રીને બહાર કાઢી મૂકી; એટલે તે બિચારી કહેવા લાગી. “જુઓ ! કરેલાં પાપ અને પુણ્યનું ફલ અહિ જ શીધ્ર દેખાય છે. કહ્યું છે કે : અતિ ઉગ્ર પાપ કે અતિ ઉગ્ર પુણ્યનું ફળ અહિંજ ત્રણ વર્ષમાં, ત્રણ માસમાં, ત્રણ પક્ષમાં કે ત્રણ દિવસમાં જ મળે છે.'
હવે આ સર્વ ઉપરથી રાજાને નિશ્ચય થયો કે, જૈનધર્મ સિવાય અન્ય ધર્મને વિષે આવો મહિમા નથી. એવો નિશ્ચય કરીને તે દેવાલયમાં ગયો, ત્યાં સમાધિગુપ્તસૂરિ પાસે ગયો. દંપતીને નમસ્કાર કરીને રાજા બેઠો. પછી રાજા વડે કહેવાયું કે, “હે મુનિ ! ધર્મના પ્રભાવથી આ દંપતીનો ઉપસર્ગ આજે દૂર થયો.” મુનિ બોલ્યા, “રાજન ! જે જે ઇચ્છિત હોય છે તે ધર્મથી થાય છે. કહ્યું છે કે : સુકૂલમાં જન્મ, અનેક પ્રકારની સંપત્તિ, પ્રિયના સમાગમનું સુખ, રાજકૂળમાં હોટાઈ અને નિર્મળ યશ. એ સર્વે પુણ્યરૂપી વૃક્ષનાં ફળ જાણવાં. વળી ધર્મથી ઉંચા કૂળને વિષે જન્મ, નિરોગી શરીર, સૌભાગ્ય, આયુષ્ય, બળ, નિર્મળ યશ, વિધા અને સંપત્તિ. એટલાં વાનાં પ્રાપ્ત થાય છે. વળી મહા ભયંકર એવી અટવીમાં પણ ધર્મને લીધે જ રક્ષણ થાય છે.
આ પ્રમાણે સમ્યક પ્રકારે સેવન કરવાથી તે ધર્મ, સ્વર્ગ અને મોક્ષને આપનાર થાય છે. વળી તે નૃપતિ ! આ સંસારમાં ધર્મવિના સર્વ વસ્તુ અનિત્ય છે; માટે નિશે ધર્મ આરાધવો. વળી લક્ષ્મી છે તે પગની રજ સમાન છે; યૌવન છે તે નદીના વેગ સમાન (ચપળ) છે; મનષ્યપણું છે તે તૃણ ઉપર પડેલા જળબિંદુના જેવું અસ્થિર છે; આ જીવિત છે તે જળના પરપોટા જેવું છે; માટે સર્વગનો દરવાજો ઉઘાડવાને સમર્થ એવો આ ધર્મ છે. તેને જે નિશ્ચળમતિ પુરુષ આદરતો નથી. તે પશ્ચાતાપથી દુઃખ પામીને વૃદ્ધાવસ્થામાં શોક રૂપ અગ્નિને વિષે દગ્ધ થાય છે; માટે સૌ કોઈએ ધર્મનું આરાધન કરવું.”