Page Text
________________
A વૃષભદાસ શેઠની કથા • (૧૦૫) પોતાના દેશને યોગ્ય એવા કરિયાણાં વહોરીને ત્યાં આવ્યા. આવીને તેઓએ પરસ્પર વસ-ભોજનાદિ દીધાં લીધાં. કહ્યું છે કે : આપે, સામું સ્વીકારે, ગુપ્ત વાત કહે, પૂછે, તેનું ખાય, તેને ખવડાવે, આ છ પ્રકારના પ્રીતીના લક્ષણ છે. પછી સમુદ્રદત્તે પોતાના સ્વામી અશોક પાસે જઈને કહ્યું : “હે સ્વામિ ! મને સેવા કરતાં ત્રણ વર્ષ થયાં છે, હારા મિત્રો પણ દેશાંતરથી પાછા આવ્યા છે; માટે હારી સેવાનું મૂલ્ય આપો. મહારે સ્વદેશ જવું છે.” અશોકે કહ્યું. એ અશ્વોમાંથી તને રૂચે તેવા બે અશ્વો લઈ લે.” એટલે સમુદ્રદત્તે જળગામી અને આકાશગામી એવા બે અશ્વો હતા તે લીધા. તે જોઈને અશોકે ચિંતાગ્રસ્ત થઈને કહ્યું. “રે મૂર્ખ શિરોમણિ ! કંઈ સમજે છે ખરો કે નહીં? આવા અતિ દુર્બળ અને કુરૂપ અશ્વો તે લીધા, તે આજ કે કાલ મરી જશે, માટે એને પડતા મૂકીને બીજા બે બહુ મૂલ્યવાળા ને પુષ્ટ એવા અશ્વો લે.” પણ તેણે કહ્યું. “મારે આ જ જોઈએ છીએ, બીજાનું કામ નથી.' બીજા પોસ ભા હતા તેમણે પણ કહ્યું : “અહો ! આ મૂર્ખ અને દુરાગ્રાહી છે, એને સારી શિક્ષા તે વૃથા જ છે. કારણ કે, જળવડે અગ્નિને ઠારી શકાય, છ વડે સૂર્યનો તાપ વારી શકાય, અનેક ઔષધ ભેષજ વડે વ્યાધિ ટાળી શકાય, વિવિધ મંત્ર પ્રયોગોવડે વિષ ઉતારી શકાય, તીક્ષ્ણ અંકુશવડે મદોન્મત્ત હાથીને વશ કરી શકાય, તેમ જ દંડ-પ્રહાર વડે બળદને તથા ગર્દભને વારી શકાય. આ પ્રમાણે સર્વનું ઔષધ-વારણ શાસ્ત્રમાં કહેલું છે, પરંતુ મૂર્ખ-નિટોળનું કશું ઔષધ જાણું-સાંભળ્યું નથી. વળી જેમ મગરેલીયા (કઠણ) પાષાણને વરસાદ પણ મૃદુ (પોચો) કરી શકતો નથી, તેમ દુરાગ્રહિ વિદ્વાન માણસને પંડિત પણ સમજાવી શકતો નથી.”
અશોકે પણ કહ્યું: “એ મંદભાગ્ય છે, તેથી એને શ્રેષ્ઠ વસ્તુનો લાભ થશે જ નહીં. કહ્યું છે કે : સમુદ્ર જેવાને પણ ઉલ્લંગી જવાને સમર્થ, સારી પૃથ્વી ઉપર ફરવાવાળા અને ખરું ખોટું પણ કાર્ય કરી આપનારા એવા હનુમંતને રામચંદ્રજીએ (સેવાના બદલામાં) કંછોટો આપ્યો; કારણ કે, વિધિએ જ તેને એટલું અપાવ્યું.'
એમ કહીને અશોકે ઘેર જઈને પોતાના સર્વ પરિવારને પૂછ્યું : “એ અશ્વોનો ભેદ સમુદ્રદત્તને કોણે કહ્યો ?' ત્યારે સર્વેએ સોગન ખાઈને કહ્યું કે, અમે કંઈ કહ્યું નથી, પણ કોઈ ધૂર્ત પુજ્ય કમળશીની ચેષ્ટા જણી ગયો હશે,
| SR No. | 022348 |
| Book Title | Samyktva Kaumudi Tatha Adinath Shakunavali |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Padmabodhivijay |
| Publisher | Jinshasan Aradhana Trust |
| Publication Year | 2001 |
| Total Pages | 156 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati & Book_Devnagari |
| File Size | 12 MB |