________________
તેને વિકસાવતા પણ રહે છે, તેના પરિણામે તેવા જીવો પિતાના અનંતાનુબંધી કષાયચતુષ્ક (ક્રોધ, માન, માયા, લેભ) અને દર્શનત્રિક (મિથ્યાત્વમોહ, મિશ્રમોહ અને સમકતનેહ) એ સાતને ઉપશમ (શાંત) કરી રાગદ્વેષની કઠીનતર ગ્રંથી (ગાંઠ) ભેદે છે અર્થાત ગ્રંથભેદ કરે છે. જીવની ગ્રંથિભેદ કરતી વખતની અધ્યવસાયવિશુદ્ધિ એ પ્રકારની હેય છે કે તે તેના સમસ્ત સંસારકાળમાં અપૂર્વઅદિતિય હેય છે કે જેને અનુભવ તેને પૂર્વે કદી કર્યો છે તે નથી; આ કારણે આ ગ્રંથિભેદ એજ અપૂર્વકરણ કહેવાય છે. તેવા છે એ રીતે ગ્રંથિભેદ કરીને અટકી જતા નથી, પરંતુ તે અધ્યવસાયની વિશુદ્ધિને હજી પણ વિસાવતા રહે છે તે કારણે અપૂર્વ કરણની પછીની ક્રિયા અનિવૃત્તિકરણ છે. ગ્રંથિભેદ કર્યા પછી પિતાના તે અધ્યવસાયની વિશુદ્ધિ જીવને સમ્યગદર્શન પ્રાપ્ત કરવાની સતત પ્રવૃત્તિ કરાવ્યા વિના અટકતી જ નથી એ કારણે એ અનિવૃત્તિકરણ કહેવાય છે. આ અનિત્તિકરણના અંતે જીવને પ્રાથમિક એવું ઔપથમિક સમ્યગદર્શન પ્રાપ્ત થાય છે. યથાપ્રવૃત્તિકરણ સિવાયના અપૂર્વકરણ અને અનિવૃત્તિકરણ એ દરેકની સ્થિતિ અંતર્મુહૂર્ત છે; જ્યારે યથાપ્રવૃત્તિકરણની સ્થિતિ અનંતકાલ છે.
આવું ઔપથમિક સમ્યગ્દર્શન છવ પિતાના સમસ્ત સંસાર કાળમાં પાંચ વખત પ્રાપ્ત કરી શકે છે; તેની જન્ય અને ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ અંતમૂહૂર્ત એ પ્રમાણે છે. સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ, મનુષ્ય, દેવ અને નારક એ ચાર ગતિના છવ સમ્યગુદર્શનના અધિકારી છે. પુનઃ પુનઃ સમ્યગુદશન
કઈ કઈ જીવ અપૂર્વકરણ કર્યા પછી અનિવૃત્તિકરણ કરતાં કરતાં અંતરકરણ પણ કરે છે. અંતરકરણ કરતાં જીવ મિથ્યાત્વ પુગલના ત્રણ પુંજ-ઢગલી (૧) મિથ્યાત્વ, (૨) મિશ્રા અને () સમકતોહ એમ વિભાગ કરે છે. તે આ પ્રમાણે -ઉદયમાં રહેલ મિથ્યાત્વને ક્ષય કરી અનુદય મિથ્યાત્વને ઉપશમ (રાંત) કરે છે.
