________________
૧૦૪
પર્મમાં કંઈક ન્યૂન જેટલી કરે છે ત્યારે તેને સમ્યગદર્શન માટેની લાયકાત સિદ્ધ થાય છે. જીવની આ સ્થિતિ સુધી પહોંચવાની પ્રવૃત્તિ યથાપ્રવૃત્તિકરણ” કહેવાય છે.
આટલે આવ્યા પછી કેટલાક જીવના અવસાય પાછા પડે છે તે ત્યાંથી પાછા ફરે છે, કેટલાક જીવના અધ્યવસાય સ્થિર રહે છે. અને કાલે કરીને તે પાછા પડે છે; તે જીવ ત્યાં કેટલેક કાલ સ્થિર રહે છે અને પછી પાછા ફરે છે, જ્યારે બીજા કેટલાક છો પોતાના અધ્યવસાય વિશુદ્ધ કરતા રહીને તે સ્થિતિને આગળ ધપાવનાર એવું અપૂર્વકરણ કરે છે અર્થાત આત્માના અધ્યવસાય એટલા પ્રબલ રીતે વિશુદ્ધ બનાવે છે કે જે વિશુદ્ધિ તે તે જીવોએ તેમના આખા સંસારકાલમાં કદી પણ અનુભવી હતી નથી; આના પ્રતાપે જીવ પોતાની રાગદ્વેષરૂ૫ ગાઢ ગાંઠને ભેદે છે. રાગદ્વૈષની ગાઢ ગાંડને ભેરવી એ “અપૂર્વકરણ'. અપૂર્વકરણ કર્યા પછી જીવ પોતાના અધ્યવસાય તેથી પણ અધિક વિશુદ્ધ કરતો રહે છે અને પાછો પડતો નથી; આ સ્થિતિ તે “અનિવૃત્તિકરણ”. જેને પરિણામે અંતે જીવ સમ્યગદર્શન (ઔપશમિક સમ્યકત્વ) પ્રાપ્ત કરે છે. - આ ઔપશમિક સમ્યગદર્શનની જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ અંતર્મુહૂર્ત છે. ક્ષાશિક સમ્યગદર્શનની જઘન્ય સ્થિતિ અંતર્મુહૂર્ત અને ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ ૬૬ સાગરોપમ સાધિક છે. ક્ષાયિક સમ્યગદર્શનની સ્થિતિ સાદિ અનંત છે. સાસ્વાદન સમ્યગદર્શનની જધન્ય સ્થિતિ એક સમય અને ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ છે આવલી પ્રમાણ છે. વેદક સમ્યગદર્શનની સ્થિતિ એકજ સમયની છે.
સમગ્ર સંસારકાલમાં જીવ ઔપશમિક સમ્યગદર્શન પાંચ વખત, લાપશમિક સમ્યગદર્શન અસંખ્યાત વખત, સાસ્વાદન સમ્યગદર્શન ચાર વખત, જ્યારે ક્ષાયિક અને વેદક એ દરેક સમ્યગદર્શન એકજ વખત પ્રાપ્ત કરી શકે છે.
