________________
પ્રત્યેક વનસ્પતિકાય સિવાયના દરેક સૂક્ષ્મ અને બાર એકેન્દ્રિય જીવનાં દેહમાન નીચેની તરતમતાનુસાર અંગુલના અસંખ્યાતમાં ભાગનાં છે. ૧
સુમનિગોદ સુમ સાધારણ વનસ્પતિ ) નું જઘન્ય દેહમાન જઘન્યતમ અંગુલનો અસંખ્યાતમો ભાગ છે, તેનાથી અસંખ્યાતગુણ સૂક્ષ્મવાયુ, તેનાથી અસંખ્યાત ગુણ સૂક્ષ્મ અગ્નિ, તેનાથી અસંખ્યાતગુણ સૂક્ષ્મ જળ, તેનાથી અસંખ્યાતગુણ સૂમ પૃથ્વી, તેનાથી અસંખ્યાત ગુણ બાદર વાયુ, તેનાથી અસંખ્યાત ગુણ બાદર અગ્નિ, તેનાથી અસંખ્યાત ગુણ બાદર જળ, તેનાથી અસંખ્યાત ગુણ બાદર પૃથવી, અને તેનાથી અસંખ્યાત ગુણ બાદર સાધારણ વનસ્પતિકાય એ પ્રમાણે સ્થાવર એવા સૂક્ષ્મ અને બાદર એકેન્દ્રિય જીવનાં દેહમાન છે. આમ તરતમતા હોવા છતાં એ દરેકના દેહમાન અંગુલના અસંખ્યાતમા ભાગે ગણાય છે; જ્યારે સ્થાવર એવા પ્રત્યેક વનસ્પતિકાયનું ઉત્કૃષ્ટ દેહમાન ૧,૦૦૦ એજન છે..
વિકલેન્દ્રિયમાંના બે ઇન્દ્રિયજીવનું ૧૨ યોજન, ત્રિન્દ્રિય છવનું 8 ગાઉ અને ચતુરિન્દ્રિય જીવનું ૧ યોજન એ પ્રમાણે ઉત્કૃષ્ટ દેહમાન છે,
પંચેન્દ્રિય જીવ અનેક પ્રકારે છે, તેમના દેહમાન નીચે મુજબ છેઃ
સંમૂછિમ અને ગર્ભજ એ બે પ્રકારના જલચર તથા ગર્ભજ ઉર પરિસ એ દરેકનું ૧,૦૦૦ જ; સંમૂરિ૭મ અને ગર્ભજ એ બે પ્રકારના ખેચર તથા સંમૂછિમ ભૂજ પરિસર્પ એ દરેકનું ૨ થી ૯ ધનુષ્ય; ગર્ભજ ભૂજ પરિસપ અને સંમૂચ્છિમ ચતુષ્પદ એ દરેકનું ૨ થી ૯ ગાઉ; સંછિમ ઉર પરિસર્પનું ૨ થી ૯ એજન, ગર્ભજ ચતુષ્પદનું ૬ ગાઉ, સંમૂ૭િમ મનુષ્યનું અંગુલને અસંખાતમો ભાગ ગર્ભાજ મનુષ્યનું ૩ ગાઉ, ભવનપતિ, વ્યંતર, ૧ જુઓ છવ વિચાર પ્રકરણ ગા. ૨૦ ૨ ઇ . - છે છે ૨૮, ૩૦, ૩૧, ૩૨
