________________
બત્રીશી-૯, લેખાંક-૪૭
૬૫૧ પણ છે જ, કારણ કે તેઓના ગ્રન્થોમાં પણ હિંસા એ ધર્મ બને એવું ભૂતકાળમાં બન્યું નથી કે ભવિષ્યકાળમાં બનશે નહીં' વગેરે વાતો જાણવા મળે જ છે. પરંતુ આ સાંખ્યાદિધર્મોએ આત્માને એકાન્ત નિત્ય કે એકાન્ત અનિત્ય અપરિણામી જે માન્યો છે, એમાં હિંસા ઘટી શકતી ન હોવાથી આ અહિંસાદિસ્વરૂપ ધર્મ પણ સંભવતો નથી. જ્યારે આત્માને પરિણામી માનનાર જૈનધર્મમાં હિંસા અને અહિંસા બંને પદાર્થ ઘટી શકે છે. મધ્યસ્થજીવને આવી વાતોથી જૈનધર્મ પ્રત્યે આકર્ષણ જાગી શકે છે.
આમ, વિક્ષેપણી નામે બીજી ધર્મકથા કહી. હવે ત્રીજી સંવેજનીનામની ધર્મકથા કહેવાય છે. જે કથા સાંભળીને વિપાકે (=પરિણામે) વિરસતા જણાવાથી શ્રોતા સંવેગ પામે તે કથાને સંવેજની કથા કહેવાય છે. આ સંવેજની કથા ચાર પ્રકારે છે -
(૧) સ્વશરીરસંવેજની કથા - આપણું શરીર શુક્ર-શોણિતમાંસ-ચરબી-મેદ-મજ્જા-હાડકાં-સ્નાયુ-ચામડી-કેશ-રોમ-નખ-દાંતઅન્નાદિસમૂહથી બનેલું હોવાથી તથા મૂત્રવિષ્ઠાનું ભાજન હોવાથી અશુચિ = અપવિત્ર છે. આવું બધું વર્ણન સાંભળીને શ્રોતાને સંવેગ ઉત્પન્ન થાય છે, અર્થાત્ આવું અશુચિમય શરીર છે, એમાં મોહાવાનું શું? એની આસક્તિ શું? એને પંપાળવાનું શું? એના કરતાં એના દ્વારા આત્મહિત સાધી લેવાનું... આવી ભાવના જાગવાથી શ્રોતા ધર્મમાર્ગે જોડાય છે. ધર્મશ્રદ્ધાળુ, પણ આરાધના માર્ગે ઉદ્યમશીલ નહીં, એવા શ્રોતાને આ કથાથી ધર્મમાર્ગે ઉદ્યમ કરવાની ભાવના જાગે છે. માટે આ ધર્મકથા છે. આવું જ આગળ પણ જાણવું.
(૨) પરશરીરસંવેજની કથા - આપણા શરીરની જેમ અન્યના શરીરની અશુચિમયતા વર્ણવી સંવેગ વધારવો એ આ બીજા પ્રકારની સંવેજની ધર્મકથા છે. અથવા પરશરીર = મૃતકશરીર. એની જડતા - અક્કડમયતા - અશુચિયતા - દુર્ગધમયતા વગેરે વર્ણન કરીને શ્રોતાને સંવેગરંગમાં ઝીલતો કરવો
