Yogsar Part 01

SR No.: 022255
Original Sutra Author: N/A
Author: Ratnabodhivijay
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Publication Year: 2014
Total Pages: 350
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 31 MB

Page 216

१६७
योगसारः २।१५,१६ मानेऽपमाने च समत्वम्
पद्मीया वृत्तिः - माने - स्वोत्कर्षपरापकर्षरूपे, अपमाने - स्वापकर्षपरोत्कर्षरूपे, निन्दायां - दोषभाषणरूपायां, स्तुतौ - गुणवादरूपायाम्, लेष्टकाञ्चने - लेष्टुः-मृत्सवातरूपः, काञ्चनम्-हेम, लेष्टुश्च काञ्चनञ्चेति तयोः समाहार इति लेष्टकाञ्चनम्, तस्मिन्, जीविते - जीवने, मरणे - देहत्यागरूपे, लाभालाभे - लाभ:-प्राप्तिः, अलाभ:अप्राप्तिः, लाभश्चालाभश्चेति तयोः समाहार इति लाभालाभम्, तस्मिन्, रङ्के - दरिद्रे, महद्धिके - महती-अतिशायिनी ऋद्धिः-धनादिरूपा यस्य स महद्धिक:-धनवान्, तस्मिन्, शत्रौ - अपकारकर्त्तरि, मित्रे - वयस्ये, सुखे - सातवेदनरूपे, दुःखे - असातवेदनरूपे, शुभाशुभे - शुभः-सुन्दरः, अशुभः-असुन्दरः, शुभश्चाशुभश्चेति तयोः समाहार इति शुभाशुभम्, तस्मिन्, हृषीकार्थे - हृषीकाणां-इन्द्रियाणामर्थः-विषय इति हृषीकार्थः, तस्मिन्, वाशब्दो विकल्पार्थे, सर्वत्र - सर्वविषयेषु, अपिशब्दो नैकस्मिन् किन्तु सर्वस्मिन्नपीति द्योतयति, यत् - वक्ष्यमाणम्, एकत्वम् - एकस्य भाव इति एकत्वम्-समत्वम्, तत् - एकत्वम्, परम् - श्रेष्ठम्, तत्त्वम् - जिनशासनस्य सारः, भेद्यताम् (वेद्यताम्) - अवगम्यताम् । ___ अस्माकं पुण्योदये परो मानं ददाति । अस्माकं पापोदये परोऽपमानं ददाति । मानेऽपमाने वा परो निमित्तमात्रम् । मानापमानकारि तु स्वकर्म । ततो मानेऽपमाने वा प्राप्ते तत्कर्तरि परस्मिन् रागद्वेषौ न कार्यों, परन्तु कर्मोदयं विचिन्त्य मानेऽपमाने वा समत्वमवलम्बनीयम् ।
પવીયાવૃત્તિનો ભાવાનુવાદ - માન એટલે પોતાનો ઉત્કર્ષ અને બીજાનો અપકર્ષ. અપમાન એટલે પોતાનો અપકર્ષ અને બીજાનો ઉત્કર્ષ, દોષો બોલવા તે નિંદા. ગુણો બોલવા તે સ્તુતિ. સાતવેદનીયનો અનુભવ તે સુખ. અસતાવેદનીયનો अनुभव ते ६:५.
આપણો પુણ્યોદય હોય તો બીજા માન આપે છે. આપણો પાપોદય હોય તો બીજા અપમાન કરે છે. માનમાં કે અપમાનમાં બીજા તો માત્ર નિમિત્ત છે. માનઅપમાન કરનાર તો પોતાના કર્મ છે. તેથી માન મળે તો માન આપનાર ઉપર રાગ ન કરવો અને અપમાન મળે તો અપમાન કરનાર ઉપર દ્વેષ ન કરવો; પણ કર્મોનો ઉદય વિચારીને માનમાં કે અપમાનમાં સમતા રાખવી.