________________
પપ
યોગસાર પ્રકરણ/દ્વિતીય પ્રસ્તાવ/બ્લોક-૧-૨
આશય એ છે કે વીતરાગના વચનના પરમાર્થને જાણવાને અભિમુખ ભાવ વગરના તે જીવો કદાચ બાહ્યથી જૈનશાસનને પામ્યા હોય તોપણ પરમાર્થથી જિનવચનના તત્ત્વને જાણવા ઉદ્યમ કરતા નથી. તેઓ જે કાંઈ સંયમની આચરણાઓ કરે છે કે ત્યાગાદિનું સેવન કરે છે તે સર્વે પણ દૃષ્ટિરાગના દોષથી દૂષિત હોવાને કારણે તેના દ્વારા પણ અસાર એવાં તુચ્છ ફળોને પ્રાપ્ત કરીને સંસારના પરિભ્રમણરૂપ ક્લેશને પ્રાપ્ત કરે છે. તેથી પૂર્વ પ્રસ્તાવમાં બતાવેલા ઉપાસ્ય એવા દેવની ઉપાસના કરી શકતા નથી એમ સંબંધ છે. III અવતરણિકા :
પૂર્વશ્લોકમાં કહ્યું કે દૃષ્ટિરાગથી મોહિત એવા જીવો ક્લેશ પામે છે તેથી દષ્ટિરાગની અનર્થકારિતા બતાવવા અર્થે કહે છે – શ્લોક :
दृष्टिरागो महामोहो दृष्टिरागो महाभवः ।
दृष्टिरागो महामारो दृष्टिरागो महाज्वरः ।।२।। શ્લોકાર્ય :
દષ્ટિરાગ મહામોહ છે, દષ્ટિરાગ મહાભવ છે, દષ્ટિરાગ મહામાર છે વિનાશને કરનાર છે, દષ્ટિરાગ મહાજવર છે. શા ભાવાર્થ :“દષ્ટિરાગ=તત્ત્વની પ્રાપ્તિ પ્રત્યે પ્રતિબંધક એવો સ્વમાન્યતાનો રાગ.” સંસારીજીવોમાં અનાદિથી મહામોહ વર્તે છે અને આ મહામોહને કારણે જ સંસારીજીવોને ભોગવિલાસમય સંસારી અવસ્થા જ સુંદર લાગે છે. તે સિવાય અન્ય તત્ત્વનો તેઓ વિચાર કરતા નથી અને તે મહામોહને કારણે જ અનાદિકાળથી સંસારમાં પરિભ્રમણ કરે છે. તેવા પણ જીવો કોઈક નિમિત્તને પામીને પરલોકાર્થે ઉદ્યમ કરવા તૈયાર થાય તો પણ સ્વ સ્વ પક્ષ પ્રત્યે બદ્ધ અવિચારક રાગ પ્રવર્તતો હોવાથી તે રાગને કારણે ઉપાસ્ય
