________________
૨૧૦
યોગસાર પ્રકરણ/પંચમ પ્રસ્તાવ/શ્લોક-૨૦-૨૧ આત્માને ઠગ્યા વગર તત્ત્વને સેવવા યત્ન કરે છે. આથી આર્જવ પરિણામવાળા મુનિ ભિક્ષામાં ગવેષણા કરતાં પોતાને માટે આ ભિક્ષા કરી છે, તેવી શંકા થાય ત્યારે ગૃહસ્થને પૃચ્છા કરે છે કે આજે કેમ આ વસ્તુ કરી છે ? ત્યારે કાંઈક ક્ષોભસહિત તે શ્રાવક કહે કે, “આજે મહેમાન છે માટે આ વસ્તુ કરેલ છે”, તોપણ સરળ સ્વભાવી મુનિ તેના ક્ષોભ પરથી પણ દોષિત ભિક્ષાનો નિર્ણય કરીને તેનો ત્યાગ કરે છે, પરંતુ શ્રાવકના તે વચનનું અવલંબન લઈને આત્માને ઠગતા નથી. વળી, જે મહાત્માઓમાં આર્જવનો પરિણામ વર્તે છે, તેઓ આત્મવંચના કર્યા વગર પોતાનાં થયેલાં સૂક્ષ્મ પણ પાપોની તે રીતે આલોચના કરી શકે છે. અને જેઓમાં આર્જવનો પરિણામ નથી, તેઓ આલોચના ગ્રહણ કરીને પણ આત્માને ઠગે છે અને ફલરૂપે અધર્મને પ્રાપ્ત કરે છે. આથી, લક્ષ્મણાસાધ્વીએ માયાને વશ આલોચના કરી અને આલોચનાની ક્રિયાથી અધર્મની પ્રાપ્તિ કરી. તેથી અધર્મની પ્રાપ્તિનું આદિમ કા૨ણ માયા છે અને ધર્મની પ્રાપ્તિનું આદિમ કારણ આર્જવભાવ છે. II૨૦॥
અવતરણિકા :
ભાવશુદ્ધિના ઉપાયરૂપ અંતરંગ સુખમાં ઉદ્યમ કરવા માટે પારમાર્થિક સુખ શું છે ? તે સ્પષ્ટ કરે છે
શ્લોક ઃ
GARD
सुखमार्जवशीलत्वं सुखं नीचैश्च वर्तनम् । सुखमिन्द्रियसंतोषः सुखं सर्वत्र मैत्र्यकम् ।।२१।।
શ્લોકાર્થ ઃ
આર્જવશીલપણું સુખ છે, નમ્રતાથી વર્તવું સુખ છે, ઈન્દ્રિયોનો સંતોષ સુખ છે, સર્વ જીવોને વિષે મૈત્રીનો પરિણામ સુખ છે. ||૧|| ભાવાર્થ:
સરળતાનો પરિણામ જીવને માટે સુખરૂપ છે અને જ્યારે જીવ માયાના પરિણામમાં છે ત્યારે તેનામાં વભાવ વર્તે છે અને તે વભાવ જીવની કષાયકૃત
