________________
૧૦.
યોગસાર પ્રકરણ/પ્રસ્તાવના જોઈએ તો લાગે “ઘીની જેમ પાણીનો ઉપયોગ કરે છે. સવારે છ વાગ્યાથી રાત્રે દસ વાગ્યા સુધી એક જ પ્રવૃત્તિ સાધુ-સાધ્વી, શ્રાવક-શ્રાવિકાઓને સંપૂર્ણ નિરપેક્ષભાવે, નિઃસ્વાર્થભાવે “શાસ્ત્રાધ્યયન” કરાવવું. આજ સુધીમાં વિવિધ સમુદાયના અનેક સાધુ-સાધ્વી ભગવંતને શ્રી પ્રવીણભાઈના શ્રુતજ્ઞાનનો લાભ મળ્યો છે. તેમાં પણ એમની પાસે “યોગગ્રંથોનું અધ્યયન કરવું એ તો જીવનનો એક લ્હાવો છે. પ્રસ્તુત ગ્રંથના લખાણમાં એમની વિદ્વતાની – છાંટ જોવા મળે છે.
મારા પર તો તેઓશ્રીનો ઘણો ઉપકાર રહ્યો છે. ગૃહસ્થપણામાં પણ મેં એમની પાસે પાઠ કરેલા છે, એટલું જ નહીં જીવનમાં અનેકવાર અનેક મૂંઝવણોમાં તેઓશ્રીએ સાચું માર્ગદર્શન આપી મને ધર્મમાં સ્થિર કરી છે. ગ્રંથ પરિચયઃ
આ ગ્રંથના કર્તાએ પ્રથમ શ્લોકમાં જ પોતાના ગ્રંથનું નામ આપ્યું છે. પરંતુ પોતાનો પરિચય તો બાજુ પર પણ પોતાનું નામ સુધ્ધાં પણ ક્યાંય આપ્યું નથી, છતાં ગ્રંથની રચના પરથી લાગે છે કે તેના રચયિતા યોગમાર્ગની પરાકાષ્ઠાની ભૂમિકા પામેલા કોઈ “યોગીપુરુષ' હોવા જોઈએ.
ગ્રંથનો મુખ્ય વિષય અનાદિકાલથી સંસારમાં ભવભ્રમણ કરી રહેલા જીવોને પરમાત્માનું સ્વરૂપ બતાવી પરમાત્મપદની પ્રાપ્તિના ઉપાય બતાવવાનો છે – ગ્રંથરચનાનો કાલ પણ નિર્દેશ કરાયો નથી પરંતુ “જૈન સાહિત્યનો બૃહદ્ ઇતિહાસ, ભાગ-૪” (પાના નં. ૨૪૨) આધારે આ ગ્રંથ વિક્રમની ૧૨મી સદી પૂર્વે રચાયો હોવો જોઈએ. પ્રસ્તુત ગ્રંથ પાંચ પ્રસ્તાવમાં વિભાજિત છે.
યથાવસ્થિતદેવસ્વરૂપોપદેશ” નામના પ્રથમ પ્રસ્તાવમાં પરમાત્માનું સ્વરૂપ અને તેવા સ્વરૂપવાળા પરમાત્મા જ પરમાત્મા કેમ કહેવાય તેનું સુંદર વિવેચન છે. આવા પરમાત્માની પ્રાપ્તિનો ઉપાય ખાસ વિશેષતાપૂર્વક બતાવતા ગ્રંથકાર ફરમાવે છે કે “આપણો આત્મા જ પરમાત્મા છે” પણ અત્યારે તે કર્મથી મલિન છે અને “સામ્યભાવ” દ્વારા આ કર્મ મલિનતા દૂર થાય, નિર્મલતા પ્રગટે ત્યારે આત્મામાં પરમાત્માનું સ્પષ્ટ દર્શન થાય છે. આ સામ્યભાવ પ્રગટાવવાનો ઉપાય અનંતાનુબંધી આદિ કષાયોનું વિગમન છે. અને સર્વમોહના ક્ષયથી