________________
૧૬૭
યોગસાર પ્રકરણ/ચતુર્થ પ્રસ્તાવ/બ્લોક-૨૪-૨૫, ૨૬ ભાજન, ચારિત્રના ઐશ્વર્યથી સંપન્ન એવા પોતાને ગૈલોક્યના ઉપરવર્તી જોઈ શકતા નથી, કેમ કે મૂઢબુદ્ધિવાળા હોવાના કારણે તેઓ બાહ્ય એવા વૈભવ, માન-સન્માનને જોનારા છે. વસ્તુતઃ જેઓનું ચિત્ત ચારિત્રના ઐશ્વર્યથી સંપન્ન છે તેઓ આ સંસારમાં સદ્ગતિઓની પરંપરા દ્વારા પુણ્યપ્રાગ્લારનું ભોજન છે અને જગતના સર્વ જીવો કરતાં ઉત્તમ ભૂમિકાને પામેલા છે. પરંતુ મૂઢબુદ્ધિવાળા જીવોને ચારિત્રનું તેવું પારમાર્થિક સ્વરૂપ દેખાતું નથી. તેથી વિપર્યયને કારણે માને છે કે અમારો જીવનનિર્વાહ લોકો પર થનાર છે. તેથી જગતમાં માનસન્માનથી ગાજતા, પ્રભાવશાળી દેખાતા હોય તોપણ પરમાર્થથી તો લોકો પાસેથી મેળવી પોતે જીવનારા છે તેવી બુદ્ધિ હોવાથી પોતાને ભિક્ષપ્રાયઃ માને છે. આથી જ જેઓની પાસે ભાવ ઐશ્વર્ય નથી પણ તુચ્છ ધનાદિનું ઐશ્વર્ય છે તેઓની સામે આત્મીયતાથી વાતો કરે છે અને પ્રસંગે તેઓને આદર-સત્કાર આપીને પોતાનાં ઇચ્છિત કાર્યો કરવા પ્રયત્ન કરે છે, તે સર્વ તેઓની હીનસત્ત્વતા છે. ૨૪-૨પા અવતરણિકા -
વળી, સત્વશાળી મુનિઓ કેવા હોય છે તે બતાવે છે – શ્લોક -
प्रशान्तस्य निरीहस्य, सदानन्दस्य योगिनः ।
इन्द्रादयोऽपि ते रंकप्रायाः स्युः किमुतापराः? ।।२६॥ શ્લોકાર્ચ -
પ્રશાંત, ઈચ્છા વગના, સદા આનંદવાળા એવા યોગીઓને તે ઈન્દ્રાદિ પણ રંકમાય છે. તો બીજાને શું કહેવું? અર્થાત્ બીજા ધનવાનોનું તો શું કહેવું ? રજા ભાવાર્થ
જે સાધુઓ સંસારના પારમાર્થિક સ્વરૂપને જોનારા છે, તેઓને બાહ્ય પુદ્ગલની માયાજાળ અસાર દેખાય છે અને આત્માની પ્રશમતાની પરિણતિ જ સાર
