________________
૧૫
યોગસાર પ્રકરણ/તૃતીય પ્રસ્તાવ/બ્લોક-૨૬ શ્લોકાર્ચ -
જગતના નાથને સંતોષ આપવો જોઈએ, સદ્ગુરુને તોષ આપવો જોઈએ. સદા પોતાના આત્માને તોષ કરાવવો જોઈએ. ખરેખર ! અન્યના તોષથી શું? અર્થાત્ અન્યના કોષોથી મહાત્માને કોઈ પ્રયોજન નથી. ગરા ભાવાર્થ :
ભગવાન વિતરાગ છે તેથી તે આપણાં કોઈ કૃત્યોથી તોષ પામતા નથી કે કોઈ કૃત્યોથી રોષ પામતા નથી. તોપણ ભગવાને જીવોના હિતાર્થે પોતાના તુલ્ય થવાનો ઉચિત માર્ગ બતાવ્યો છે અને તે માર્ગ પર જે મહાત્માઓ ચાલે છે તે મહાત્મા ઉપર પરમાત્માની કૃપા વર્તે છે. તે પ્રકારનો વ્યવહાર થાય છે; કેમ કે ભગવાનની આજ્ઞાનાં પાલનથી જ જીવને હિતની પરંપરાની પ્રાપ્તિ થાય છે. માટે ઉપચારથી ભગવાન તેના પર તુષ્ટ થયા છે તેમ બોલાય છે. તે પ્રકારની વ્યવહાર દૃષ્ટિને સામે રાખીને કહે છે કે સર્વ જીવોએ ભગવાનને સંતોષ થાય તેવો પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. અર્થાત્ સ્વભૂમિકાનુસાર ભગવાનની ઉચિત આજ્ઞા શું છે તેનો નિર્ણય કરીને સર્વવીર્યથી જિનવચનાનુસાર પ્રવૃત્તિ કરવી જોઈએ જેથી પોતાના પર પરમાત્માની કૃપા વરસે.
વળી, જે વીતરાગ નથી આમ છતાં વીતરાગનાં વચનને પરતંત્ર છે અને વીતરાગનાં વચનના પરમાર્થને જાણનારા છે તેવા સદ્ગુરુ પણ સદા સ્વપરાક્રમથી વીતરાગના વચનાનુસાર જ ચાલનારા છે. અને યોગ્ય જીવોને તેની ભૂમિકા પ્રમાણે વીતરાગનાં વચનાનુસાર સતુપ્રવૃત્તિ કરવા પ્રેરણા કરનારા છે. તેવા સદ્ગુરુઓનાં વચનાનુસાર સર્વ પ્રવૃત્તિ કરવામાં આવે તો તે સદ્ગુરુઓને પણ તોષ થાય છે કે આ યોગ્ય જીવ જિનવચનાનુસાર પ્રવૃત્તિ કરીને શીવ્ર સંસારના અંતને પામશે. તેથી આત્મહિતના અર્થી જીવને મહાત્મા કહે છે કે ભગવાનને સદા તોષ આપવો જોઈએ. અને સદ્ગુરુને સદા તોષ આપવો જોઈએ. વળી, પોતાનો આત્મા સ્વશક્તિ અનુરૂપ જિનવચનાનુસાર ઉચિત પ્રવૃત્તિ
