________________
યોગસાર પ્રકરણ/તૃતીય પ્રસ્તાવ/બ્લોક-પ-૬
૧૦૯ ઉપયોગથી જ વર્તતું હોય છે. ક્યારેક તે કષાયનો પરિણામ અત્યંત વ્યક્ત હોય છે જે ઉપયોગથી જોવામાં આવે તો સ્પષ્ટ બોધ થાય તેવો હોય છે. ક્યારેક કષાયનો પરિણામ અતિ મંદ હોય છે. જે સૂક્ષ્મબુદ્ધિથી જોવામાં આવે તો જણાય તેવો હોય છે, પરંતુ કષાયને છોડીને તે ઉપયોગ પ્રવર્તતો નથી. તેથી કષાયના ઉચ્છેદના અર્થીએ સર્વથા કષાય રહિત એવા વીતરાગના વચનનું દૃઢ અવલંબન લઈને, કોઈ નિમિત્તને પામીને પોતાનો ભાવ મોહથી અભિવ્યક્ત ન થાય પરંતુ મોહના ઉન્મેલનને અનુકૂળ થાય તે રીતે યત્ન કરવો જોઈએ. પા. અવતરણિકા –
શ્લોક-૪માં કહ્યું કે સૂક્ષ્મપદાર્થોને જાણનારા પણ કષાય અને વિષયના વિભાગને જાણી શકે તો તેઓનો સૂક્ષ્મ બોધ વ્યર્થ છે. તેમાંથી કષાયતો સૂક્ષ્મ બોધ કેમ કરવી તેનું કાંઈક સ્વરૂપ પૂર્વશ્લોકમાં બતાવ્યું. હવે વિષયના પારમાર્થિક બોધ અર્થે કહે છે – શ્લોક -
शब्दरूपरसस्पर्शगन्धाश्च मृगतृष्णिका ।
दुःखयन्ति जनं सर्वं सुखाभासविमोहितम् ।।६।। શ્લોકાર્ચ -
અને મૃગતૃષ્ણા જેવા શબ્દ, રૂપ, રસ, સ્પર્શ, ગંધ સુખાભાસથી મોહિત એવા સર્વજનને દુઃખ આપે છે. IIકા ભાવાર્થ :
મોહથી અનાકુળ અવસ્થા જીવનું પારમાર્થિક સુખ છે અને મોહથી આકુળ થયેલા જીવોને બાહ્ય પદાર્થોના સંગથી ક્ષણિક સુખ થાય છે તે ક્ષણિક સુખ જીવના પારમાર્થિક સુખની તુલનામાં સુખાભાસરૂપ છે; કેમ કે વાસ્તવમાં સામ્યભાવના પરિણામથી વેદન થતું પારમાર્થિક સુખ કષાયની આકુળતાથી, કર્મબંધની વિડંબનાથી અને સંસારના દુરંત પરિભ્રમણના અનર્થોથી જીવનું રક્ષણ કરે છે. તેની સામે ઇન્દ્રિયજન્ય સુખ ક્ષણભર સુખનો અનુભવ કરાવવા
