________________
યોગસાર પ્રકરણ/દ્વિતીય પ્રસ્તાવ/બ્લોક-૧૯-૨૦
ᏭᏭ
તીર્થંકરોના નામનું સ્મરણ કરું છું અને તેમના નામસ્મરણનું અવલંબન લઈને તીર્થંકરની જેમ સામ્યભાવની શક્તિનો સંચય થાય તે પ્રકા૨ના અંતરંગ વીર્યના વ્યાપારથી સૂત્ર-અર્થમાં ઉપયોગ રાખીને યત્ન કરીશ તો ‘લોગસ્સ સૂત્ર'નું ઉચ્ચારણ જ સામ્યભાવની પ્રાપ્તિનું કારણ બનશે અને અંતે કેવલજ્ઞાનનું કારણ બનશે. આ રીતે સર્વ અનુષ્ઠાનમાં ઉદ્યમ કરવો જોઈએ. પરંતુ માત્ર તે તે ક્રિયાઓ કે તે તે સૂત્રો બોલીને સંતોષ માનવો જોઈએ નહિ એ પ્રકારનો પ્રસ્તુત શ્લોકનો ધ્વનિ છે. II૧૯લા
અવતરણિકા :
પૂર્વશ્લોકમાં કહ્યું કે કેવલજ્ઞાનના અર્થીએ સામ્યભાવતી નિષ્પત્તિમાં ક્ષણ પણ પ્રમાદ કરવો યુક્ત નથી. તેને જ દૃઢ કરવા અર્થે કહે છે –
શ્લોક ઃ
किं बुद्धेन किमीशेन किं धात्रा किमु विष्णुना । किं जिनेन्द्रेण रागाद्यैर्यदि स्वं कलुषं मनः ? ।।२०।।
શ્લોકાર્થ :
બુદ્ધ વડે શું ?=બુદ્ધની ઉપાસનાથી શું ? ઈશ્વરથી શું ?=ઈશ્વરની ઉપાસનાથી શું ? ધાત્રાની ઉપાસનાથી શું ? વિષ્ણુની ઉપાસનાથી શું કે જિનેન્દ્રની ઉપાસનાથી શું ? જો રાગ આદિ વડે પોતાનું મન ક્લુષિત હોય ! II૨૦II
ભાવાર્થ:
ધર્મના ક્ષેત્રમાં કેટલાક ઉપાસકો બુદ્ધ ભગવાનની ઉપાસના કરે છે તો કેટલાક ઉપાસકો ઈશ્વર તત્ત્વની ઉપાસના કરે છે તો કેટલાક ઉપાસકો જગતના વિધાતાની, તો કોઈ વિષ્ણુની, તો કોઈ જિનેન્દ્રની=તીર્થંકરોની ઉપાસના કરે છે. પરંતુ આ સર્વ ઉપાસકોનું ચિત્ત જો રાગાદિની આકુળતાનો ત્યાગ કરે નહિ કે વીતરાગભાવને અભિમુખ યત્નવાળું થાય નહીં. અને પોતાના ઇષ્ટ દેવની પૂજા-સ્તુતિ-ભક્તિ કરતા હોય તો તે સર્વ કૃત્યોથી પણ તેઓનું કોઈ કલ્યાણ
