________________
૫૪
આ પ્રમાણે તેઓના પ્રમુખપણા નીચે સાધુ સાધ્વી તથા સંઘના હિતાર્થે નિયમ ઘડવામાં આવ્યા હતા, પણ તેને પાળનારા ઘણા ઓછા નીકળી આવ્યા હતા એ ખેદની વાત છે. આ નિયમે જે બરાબર પાળવામાં આવ્યા હતતે સંઘને ઉદય થતાં વાર લાગતનહિ. જ તેઓશ્રીને ઉપદેશ દેવા સંબંધમાં જરાપણ કંટાળે લાગતન હતે. ગમે તે વિહાર કરીને-થાકીને ગામમાં ગયા હોય, પણ ત્યાં જે પાંચ દશ સાંભળનાર મળી આવે તે કમર છોડીને પહેલું કામ તેમને ઉપદેશ આપવાનું તે કરતા હતા. - તેઓશ્રી ગામડાઓમાં ખાસ કરીને પ્રભુભક્તિ, પૂજા, સ્વામીવત્સલ, દાન, તપ, શીયળ, સાતવ્યસનનિષેધ, બારવ્રતે, જીવદયા, પરેપકાર વગેરે વિષય ઉપર ઉપદેશ આપતા હતા. શહેરમાં મુખ્યત્વે કરીને ભગવતીજી સૂત્ર, પન્નવણું સૂત્ર, ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર, જ્ઞાતા સૂત્ર, ધર્મરન, ધર્મરત્ન કરંડક, આત્મ પ્રબંધ, શત્રુજ્ય મહામ્ય, ઉત્તમકુમાર ચરિત્ર, મહીપાળ ચરિત્ર, મલયાસુંદરી ચરિત્ર, પાંડવ ચરિત્ર આદિ ગ્રો વાંચતા હતા. તેઓશ્રીને વિદ્યાભ્યાસ પ્રત્યે છેવટ સુધી એટલે બધે પ્રેમ હતું કે જે પિતાના કરતાં કે વિશેષ જાણકાર આવે અને તે નવીન સૂત્ર કે ઍન્થ વંચાવનાર હોય તે તે સૂત્ર કે ગ્રન્થ વાંચવાને જરાપણ ચૂકતા નહિ. પોતાના શિષ્ય પાસે પણ વાંચવા માટે તેમને જરાપણ સંકેચ કે શરમ આવતી નહિ. જ્ઞાન ગમે ત્યાંથી પ્રાપ્ત કરવું એજ તેમને મુખ્ય સિદ્ધાંત હતે. તેજ રીતે કઈ વાંચનાર મળે તે તેને કેઈપણ ગ્રન્થ વંચાવતા અચકાતા પણ નહિ. તેમને સમય જ્ઞાન ભણવા ભણાવવામાં કે ધાર્મિક ક્રિયા કરવા કરાવવામાં પસાર થતું હતું. ઉપધાન અને ગોહનની ધાર્મિક ક્રિયા કરાવવામાં તેમને વિશેષ આનંદ પડતું હતું. કેઈપણ સમુદાયને સાધુ વેગવહન કરાવવાનું તેમને કહે છે જ્યાં સુધી તેઓશ્રીને અનુકૂળતા હોય ત્યાં સુધી કેઈને ના પાડતા નહિ. ગેદ્વહન કે વડી દીક્ષા દેવાની બાબતમાં તેમણે કેઈને પણ પોતાના કે પારકા ગાયા નથી. તપશ્ચર્યા તરફ મહારાજશ્રીની મૂળથી એટલી
