________________
•K
(હ્તો. ૩)
अथ तृतीयं मिश्रगुणस्थानकमाह
* गुर्जरविवेचनादिसमलङ्कृतः *
**
-
ગુણસ્થાન સાસ્વાદન
मिश्रकर्मोदयाज्जीवे, सम्यग्मिथ्यात्वमिश्रितः ।
यो भावोऽन्तर्मुहूर्त्तं स्यात्तन्मिश्रस्थानमुच्यते ॥१३॥ व्याख्या-दर्शनमोहनीयप्रकृतिरूपमिश्रकर्मोदयात् 'जीवे' जीवविषये यः समकालं समरूपतया सम्यक्त्वे मिथ्यात्वे च मिलितो - मिश्रितो भावोऽन्तर्मुहूर्तं यावद्भवेत्, तन्मिश्रगुणस्थानमुच्यते, यस्तु सम्यक्त्वमिथ्यात्वयोरेकतरे भावे वर्त्तते, स मिश्रगुणस्थानस्थ न भवति, यतोऽत्र मिश्रत्वमुभयभावयोरेकत्वरूपं जात्यन्तरमेव ॥१३॥
ગુણતીર્થ
એટલે અહીં જિનનામકર્મની સત્તા ન મળે. તેથી ૧૪૮માંથી જિનનામકર્મ સિવાય અવશિષ્ટ ૧૪૭ પ્રકૃતિઓની અહીં સત્તા હોય...
બંધ
૧૦૧
ઉદય
૧૧૧
સત્તા
૧૪૭
[૨]
આ પ્રમાણે બીજા ગુણસ્થાનકનું સ્વરૂપવર્ણન પૂર્ણ થયું.
(૩) મિશ્રપુણસ્થાનક ઝ
K
-
હવે ગ્રંથકારશ્રી ત્રીજા મિશ્રગુણસ્થાનકનું સ્વરૂપ બતાવે છે
શ્લોકાર્થ : મિશ્રમોહનીયકર્મના ઉદયથી જીવમાં સમ્યક્ત્વ અને મિથ્યાત્વથી મિશ્રિત એવો જે ભાવ અંતર્મુહૂર્તકાળ માટે પેદા થાય, તેને ‘મિશ્રગુણસ્થાનક’ કહેવાય છે. (૧૩)
વિવેચન : દર્શનમોહનીયની અવાંતર પ્રકૃતિરૂપ મિશ્રમોહનીય છે... એ મિશ્રમોહનીયના ઉદયથી જીવમાં ‘મિશ્રપરિણામ' પેદા થાય છે... ‘મિશ્રપરિણામ' એટલે સમ્યક્ત્વ અને મિથ્યાત્વમાં સમાનરૂપે (=એક પણ બાજુ વધુ ઢળાવ ન હોવારૂપે) પરિણમેલો જે ભાવ જે અધ્યવસાય પેદા થાય, એ ભાવધારાને ‘મિશ્રપરિણામ’ કહેવાય... અને આને જ ‘મિશ્રગુણસ્થાનક' કહેવાય છે... આ પરિણામ અંતર્મુહૂર્ત સુધી ટકે છે. માટે મિશ્રગુણસ્થાનકનો કાળ અંતર્મુહૂર્ત પ્રમાણ છે.
જે વ્યક્તિ માત્ર સમ્યક્ત્વપરિણામમાં કે માત્ર મિથ્યાત્વપરિણામમાં એમ બેમાંથી કોઈ એક જ પરિણામમાં રહેતો હોય, તે મિશ્રગુણસ્થાનકમાં રહેલો ન કહેવાય. કારણ કે અહીં મિશ્રપણું એટલે બે ભાવોનું એકીકરણ થઈને નવો ત્રીજો ભાવ ઉત્પન્ન થવારૂપ છે. (માત્ર સમ્યક્ત્વપરિણામમાં કે માત્ર મિથ્યાત્વપરિણામમાં આવો એકીકરણજન્ય જાત્યંતરરૂપ મિશ્રપરિણામ નથી...)