Page Text
________________
[ ૨૨૬ ]
•
* श्रीगुणस्थानक्रमारोहः +
**
अथाद्यशुक्लध्यानस्य नामाऽऽह
“ॐकाराभ्यसनं विचित्रकरणैः प्राणस्य वायोर्जयात्, तेजश्चिन्तनमात्मकायकमले शून्याम्बरालम्बनम् ।
त्यक्त्वा सर्वमिदं कलेवरगतं चिन्तामनोविभ्रमम्, तत्त्वं पश्यत जल्पकल्पनकलातीतं स्वभावस्थितम् ॥१॥" ॥५९॥
(હ્તો. ૧૬-૬૦)
-
-K
सवितर्कं सविचारं, सपृथक्त्वमुदाहृतम् ।
त्रियोगयोगिनः, साधोराद्यं शुक्लं सुनिर्मलम् ॥६०॥ વ્યાવ્યા-‘ત્રિયોયોશિન: સાધો:' મનોવદ્યાયયોગવતો મુત્તે: ‘આદ્ય’ પ્રથમ શુન્તध्यानम् 'उदाहृतं' प्रोक्तम्, तत्कथम्भूतम् ? सह वितर्केण वर्त्तत इति सवितर्कम्, सह विचारेण वर्त्तते इति सविचारम्, सह पृथक्त्वेन वर्त्तत इति सपृथक्त्वम्, इति विशेषणत्रयोपेतत्वात् पृथक्त्ववितर्कसविचारनामकं प्रथमं शुक्लध्यानमिति ॥ ६०॥
ગુણતીર્થ
“(૧) વિચિત્ર=અલગ અલગ પ્રકારની ક્રિયાઓ દ્વારા પ્રાણવાયુનો જય ક૨વાથી ૐકારનો અભ્યાસ કરવો, (૨) પોતાના શરી૨કમળમાં તેજસનું ચિંતન કરવું, (૩) શૂન્ય આકાશનું આલંબન લેવું. (અર્થાત્ શૂન્ય આકાશમાં ધ્યેયને કલ્પનાથી સ્થાપીને તે આકાશસ્થ ધ્યેયનું ધ્યાન કરવું.) આ બધા પ્રયોગો કલેવર વિશેના છે, અર્થાત્ શ૨ી૨કેન્દ્રિત છે. અને ચિંતા=વિકલ્પજાળ દ્વારા મનને વિભ્રમ પહોંચાડનાર છે. એટલે આ બધાને છોડીને (ક) વાદ અને વિકલ્પકલ્પનાથી રહિત, તથા (ખ) સ્વભાવસ્થિત=આત્માનાં શુદ્ધ સ્વરૂપમય એવા તત્ત્વને હે ભવ્યજીવો તમે જુઓ.”
‘આઠમે ગુણઠાણે ક્ષપકશ્રેણિ માંડનારો જીવ પહેલું શુક્લધ્યાન પામે છે’ એ વાત પૂર્વે આવી હતી. તો પહેલું શુક્લધ્યાન કોને કહેવાય ? એ બતાવવા ગ્રંથકારશ્રી સૌ પ્રથમ તેનો નામોલ્લેખ જણાવે છે -
-
* પ્રથમ શુક્લધ્યાનનો નામોલ્લેખ
શ્લોકાર્થ : ત્રણ યોગવાળા યોગી મહાત્માને ‘સવિતર્ક-સવિચાર-સપૃથક્ક્સ’ એવા નામનું અત્યંત નિર્મળ એવું પહેલું શુક્લધ્યાન હોય છે. (૬૦)
વિવેચન : (૧) મનોયોગ, (૨) વચનયોગ, અને (૩) કાયયોગ - આ ત્રણ યોગવાળા યોગી મહાત્માને પહેલું શુક્લધ્યાન કહેવાયું છે. તે પહેલું શુક્લધ્યાન ત્રણ વિશેષણોવાળું છે. તે આ પ્રમાણે –
| SR No. | 022194 |
| Book Title | Gunsthan Kramaroh |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhavyasundarvijay |
| Publisher | Jingun Aradhak Trust |
| Publication Year | 2015 |
| Total Pages | 240 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |