Adhyatmamat Pariksha

SR No.: 022173
Original Sutra Author: Yashovijay Maharaj
Author: Bhuvanbhanusuri
Publisher: Babu Amichand Pannalal Jain Derasar Trust
Total Pages: 544
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 17 MB

Page 454

સ્ત્રીમુક્તિવિચાર
૫
ते पुनःसिद्धास्तीर्थातीर्थादिभेदेन पञ्चदशविधाः,तथा च प्रज्ञापनासूत्रम्-"'अणंतरसिद्धअसंसारसमावन्नगजीवपण्णवणा पन्न(सविहा पण्णत्ता, तं जहा-तित्थसिद्धा, अतित्थसिद्धा, तित्थगरसिद्धा, अतिस्थगरसिद्धः, सथंबुद्धसिद्धा, पत्तेयबुद्धसिद्धा, बुद्धबोहियसिद्धा, इत्थीलिंगસિદ્ધ, પુરિઝિતિ, જjarઢાવા, ઢાસિદ્ધા, કormસિદ્ધા, જિિિર્જરિદ્ધા, एगसिद्धा, अणेगसिद्धा” त्ति [ सूत्र नं- ] तत्र (१) तीर्थे चतुर्वर्णश्रमणसङ्घरूपे प्रथमगणधररूपे वोत्पन्ने सति ये सिद्धासे तीर्थसिद्धाः (२) अतीर्थे =तीर्थाभावे सिद्धा अतीर्थ सिद्धाः, तदभावश्चानुत्पादोऽन्तराव्यवच्छेदो वा, तत्र तीर्थानुत्पादे सिद्धा मरुदेव्यादयः, तीर्थव्यवछेदेनसिद्धाः सुविधिस्वाम्याद्यपान्तरालेषु ये जातिस्मृत्यादिना विरज्याऽपवृक्ताः, ननु “तीर्यतेऽनेनेति तीर्थ” तदभावे च कथ तरणं १ इति चेत् १ बाह्यतीर्थाभावेऽपि क्रोधलोभोपशमरूपाभ्यन्तरतीर्थस्य सत्त्वात् , उक्त च
સમાધાન - આવી વ્યવસ્થામાં પણ પોતપોતાની ઈચ્છા જ પ્રમાણુ બનતી હોવાથી અમારો પ્રયોગ પણ અયુક્ત નથી જ.
આ જ રીતે દર્શનાદિ ક્રિયાઓ પણ સ્વભાવસિદ્ધ હોય છે એ વિચારી લેવું. તેઓને = સિદ્ધોને કોઈ વિભાવ કિયા હોતી નથી કે જેમાં સ્વભાવ પ્રવેશતે ન હોય! આમ સર્વથા સ્વભાવસિદ્ધ ક્રિયા હેવારૂપ પરમ અધ્યાત્મની પ્રરૂપણ કરવા દ્વારા પરમ અધ્યાત્મસ્વરૂપના જિજ્ઞાસુ શ્રોતાઓના કાનને અમૃતપાન કરાવવારૂપ પારણું કરાવ્યું. ૧૫૮
[ સિદ્ધપરમાત્માના ભેદે, સ્ત્રીમુક્તિવાદ પ્રારમ્ભ] હવે સિદ્ધોના પરમ અધ્યાત્મની પ્રરૂપણના પ્રસંગથી તે સિદ્ધોના જ ભેદોનું નિરૂપણ કરવા ગ્રન્થકાર કહે છે
- તે સિદ્ધ તીર્થ સિદ્ધ–અતીર્થસિદ્ધાદિ ભેદથી પંદર પ્રકારના હોય છે એમાંથી સ્ત્રીસિદ્ધભેદથી સિદ્ધ થતી સ્ત્રીની સિદ્ધિને કદીગ્રહી ક્ષપણુક=દિગંબર સ્વીકારતા નથી.
વળી તે સિદ્ધ તીર્થસિદ્ધાદિ પંદરભેદવાળા છે તેથી શ્રી પ્રજ્ઞાપનાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે-“અસંસાર=મુક્તિ, તેને પામેલ અનંતરસિદ્ધો (તે જ સમયે મુક્તિ પામેલ સિદ્ધ) પંદર પ્રકારના છે–
તે આ રીતે–તીર્થસિદ્ધ, અતીર્થસિદ્ધ, તીર્થંકરસિદ્ધ, અતીર્થંકરસિદ્ધ, સ્વયંબુદ્ધસિદ્ધ, પ્રત્યેકબુદ્ધસિદ્ધ, બુદ્ધાધિતસિદ્ધ, સ્ત્રીલિંગસિદ્ધ, પુરૂષલિંગસિદ્ધ, નપુંસગલિંગસિદ્ધ, સ્વલિંગસિદ્ધ, અન્યલિંગસિદ્ધ, ગૃહીલિંગસિદ્ધ, એકસિદ્ધ, અનેકસિદ્ધ” (૧) શ્રમણ પ્રધાન ચતુર્વિધસંઘરૂપ કે પ્રથમ ગણધરરૂપ તીર્થ ઉત્પન્ન થએ છતે જેઓ સિદ્ધ १. अनंतरसिद्ध-असंसारसमापन्नकजीवप्रज्ञापना पञ्चदशविधा प्रज्ञप्ता, तद्यथा-तीर्थसिद्धाः, अतीर्थसिद्धाः, तीर्थરસિદ્ધ , અતીર્થસિદ્ભઃ સ્વયંનુકદ્વાદ, પ્રકૃતિ: ગુઢવોષિત કઢા, શ્રી&િrfસન્ના, પુટિંગ
, નપુંસરિકાસશ્ન:, સ્વસ્ટિંmસિદ્ધા, અન્યરિસિદ્ધા, જિંજસિતા, ઋલિદ્રા, મનેfrઃ | ૫૪