Adhyatmamat Pariksha

SR No.: 022173
Original Sutra Author: Yashovijay Maharaj
Author: Bhuvanbhanusuri
Publisher: Babu Amichand Pannalal Jain Derasar Trust
Total Pages: 544
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 17 MB

Page 298

કેવલિથુવિચારાનગતતપ્રવૃત્તિવિચાર
રહદ ___ अथानृतभाषायां विप्रलिप्सेव सत्यभाषायामप्यनुजिघृक्षैव हेतुर्भविष्यतीति चेत् ? न, अनु. प्रहार्थिप्रवृत्तावेव तद्धेतुत्वात् । अत एव "तो मुअइ नाणबुट्ठि भविअजणविबोहणट्ठाए'इत्यत्रार्थपद प्रयोजनार्थक नत्विच्छार्थकमित्याहुः । ननु कृतकृत्यस्य भगवतः प्रयोजनमपि नास्तीति चेत् १ न, एकान्ततः कृतकृत्यत्वासिद्धेः, धर्मदेशनादिनैव तेनोदीर्णतीर्थङ्करनामकर्मणः क्षपणीयत्वात् । यदागमः- २त च कह वेइज्जइ ? अगिलाइ धम्मदेसणाईहिति अत एवोक्त' માગૅતા–[વિમા. ૨૨૦૩] . *णेगतेण कयत्थो जेणोदिन्न जिणिदणाम से । तदवंझफलं तस्स य खवणोवाओयमेव जओ॥त्ति શકે ? અર્થાત્ અક્ષરાત્મક શા માટે ન હૈય? અક્ષરાત્મક વાણીની હેતુભૂત ભાષાપર્યાપ્તિથી ઉપસ્થિત થએલ વાગેગાદિ તેઓને પણ જાગ્રત હેવાથી હેત્વભાવ તેવી વાણુને બાધક છે એવું કહી શકાતું નથી.
પૂર્વપક્ષ -તે તે શબ્દનો પ્રયોગ રૂપ અભિલાષ ઉત્પન્ન કરનાર શ્રુતજ્ઞાન કેવળીએને ન લેવાથી શબ્દ પ્રયોગ પણ હોતું નથી.
[ કેવલજ્ઞાન પણ અભિલાપનું પ્રયોજક] ઉત્તરપક્ષ –અભિલાષની સમાન આકારવાળું શ્રુતજ્ઞાન જ તે તે અભિલાપ ઊભું કરી આપે એવું નથી પણ તાદશ આકારવાળું કેઈપણ જ્ઞાન તેવા અભિલાપનું પ્રયોજક બની શકે છે. તેથી કેવલજ્ઞાનથી પણ તે અભિલાપ ઊભું થઈ જ શકે છે. તેથી જ કહ્યું છે કે કેવલજ્ઞાનથી પદાર્થોને જાણીને તેમાંથી જે પદાર્થો પ્રરૂપણીય હોય તેઓના પ્રતિપાદક વચન શ્રી તીર્થંકર પરમાત્મા બેલે છે. પરમાત્માના આ શબ્દો તેઓના વાગ્યોગ માત્ર રૂપ જ બને છે, શ્રત નહિ. તેમજ શ્રોતાના ભાવથ્રતનું કારણ બનતા હોવાથી શેડ્યુત=દ્રવ્યશ્રુત બને છે.”
પૂર્વપક્ષ કેવલજ્ઞાનથી જણાએલા અનંતાપદાર્થોમાંથી પ્રજ્ઞાપનીય તેમજ શ્રોતાને માહ્ય હોય તેવા જ પદાર્થોને કેવલી ભાખે છે બીજા નહિ” એવું નિયમન કે કરશે ? છઘને તે તેવી તેવી ઈચ્છા વગેરે રૂ૫ નિયામક હોય છે, કેવળીને કોણ?
[તે તે શબ્દ પ્રયોગમાં અમૂઢલક્ષ્યત્વ નિયામક ] ઉત્તરપક્ષ કેવળીઓને કઈ લય મૂઢ છૂપું રહેતું નથી તેઓને આ સ્વભાવ જ તેને નિયામક બને છે. અર્થાત્ કયારે કર્યો પદાર્થ પ્રજ્ઞાપનીય છે? ઈત્યાદિ ૧. મધુપૂર્વાર્ધ -તવનિયમનાગર્વ થાતો વઢી મમિયનાળી 1 મિનિટ ૮૬] ___ तपोनियमज्ञानवृक्षमारूनः केवल्यमितज्ञानी । ततो मुञ्चति ज्ञानवृष्टि' भव्यजनविबोधनार्थाय ॥ २. अस्योत्तराध:-बज्झइ ततु भगवओ तइअभवोसक्कइत्ताण ।। [आ०नि० १८३]
तच्च कथ वेद्यते ? अग्लान्या धर्मदेशनादिभिः । बध्यते तत्त भगवतस्तृतीय भवमवसर्म्य || 3. नैकान्तेन कृतार्थो येनोंदीर्ण जिनेन्द्रनाम तस्य । तदवन्ध्यफल' तस्य च क्षपणोपायोऽयमेव यतः ॥ .