Page Text
________________
પર્વતિથિબેધક પ્રશ્નોત્તરી
૧૨૫ વખતે ભેગ અને સમતિ આદિવાળી વાતે એ આપવાદિક સિદ્ધાન્ત નથી, પરંતુ “ જૂળ ' અને પૂર્વોકત “ ના મિત્ર એ આપવાદિક સિદ્ધાંત છે અને તે સિદ્ધાન્તો દ્વારા ટિપ્પણાની ક્ષય-વૃદ્ધિ વખતે આરાધનાના જેન ભીતીયાં પંચામાં–તે તે ક્ષીણ અને વૃદ્ધ તિથિઓને પૂર્વ કે પૂર્વતર અપર્વની ક્ષય-વૃદ્ધિ કરીને શ્રીસંઘમાં વર્ષોથી આરાધના સારૂ જે ઉદયાત્ તરીકે દર્શાવાય છે તે બરાબર જ છે.
પ્રશ્ન ૨૧–જેન તિષશાસ્ત્રોમાં તિથિનું પ્રમાણ, દિવસના બાસઠ ભાગ કરીએ તેમાંના ૬૧ ભાગ પ્રમાણ એટલેકે-અંશ જ જણાવેલું છે તે મુજબ ૨લા દિવસના થતા ચંદ્રમાસના હિસાબે વર્ષમાં ૬ તિથિને ક્ષય આવે, પણ એકેય તિથિની વૃદ્ધિ તે ન જ આવે. આમ છતાં તે વર્ગ તેમની પવતિથિપ્રકાશ" બૂકના ૧૮મા પેજ ઉપર આગમને પાઠ ટાંકીને કહે છે કે
“કેટલાક એમ કહે છે કે-જૈનમતમાં પર્વતિથિની ક્ષય-વૃદ્ધિ થતી નથી.” તિ તેમનું આ કહેવું બરાબર નથી. કારણકે-જેનશાસ્ત્રોમાં દરેક તિથિની ક્ષય વૃદ્ધિ થતી હોવાનું કહેલ છે. આ વાતને જરા આપણે વિચાર કરીએ. પરિપૂર્ણ ત્રીસ અહોરાત્ર પ્રમાણ એક કર્મમાસ કહેવાય છે, ઓગણત્રીસ રાત્રી ઉપર એક દિવસના બત્રીશ બાસઠીયા ભાગ પ્રમાણ (૨૯) ચંદ્રમાસ ગણાય છે અને યુવા દિવસને એક સૂર્યાસ ગણાય છે. કર્મમાસ સાથે ચંદ્રમાસ વિચારતાં પ્રતિવર્ષે છ ક્ષયતિથિઓ આવે છે અને કર્મમાસ સાથે સૂર્યમાસ વિચારતાં છ વૃદ્ધિતિથિઓ આવે છે. એ પ્રમાણે, ક્રમસર ક્રમસર થતાં પાંચ વર્ષ પ્રમાણ એક યુગમાં એકમથી પૂનમ સુધીની તમામ તિથિઓને ક્ષય-વૃદ્ધિના રેગમાંથી પસાર થવું પડે છે. આ જ કારણથી શ્રી સૂર્યપ્રજ્ઞપ્તિ મુદ્રિત પૃ. ૨૦૨ સૂત્ર ૭૫માં સ્પષ્ટ અક્ષરે છે કે “તી સહુ ૪ ફુ ઉ૦ સં.... તારા હજુ છ મત્તા છે. સં.....તરથ હા રમે છે અતિ ઉ૦ નં૦... સારા માણસો સુવંતિ માપદંડ જીવ મા ચંવાળો હાંતિ માઇrif=એક વર્ષમાં છ ઋતુઓ છે, તેમાં છ ક્ષયરાત્રિઓ છે, અને છ અધિક રાત્રિઓ છે.” ચંદ્રમાસથી છ ક્ષીણ તિથિઓ આવે છે અને સૂર્ય માસથી છ વૃદ્ધિતિથિઓ આવે છે.” તે શું જૈનમતમાં તિથિવૃદ્ધિ પણ આવે ખરી?
ઉત્તર –જેનામત પ્રમાણે પર્વતિથિને ક્ષય હોય છે, પરંતુ વૃદ્ધિ તે હતી જ નથી એ વાત સાચી છે. આમ છતાં તે વગે, “જૈનમતમાં પર્વતિથિની ક્ષય-વૃદ્ધિ થતી નથી.” એમ કેટલાકને નામે કહેલું છે તે ખોટું છે. “જેનશાસનસંઘમાં તેવું કહેનારા તે કેટલાકે કોણ? કોણ?” એ જણાવી જ શકે તેમ નહિ હોવાથી તે વગે કહેલી તે વાત, કેટલાકના નામે રજુ કરવી પડેલી હેઈને ભ્રામક છે.
પચાસ વર્ષનું પ્રાયશ્ચિત્ત લેવું નથી અને ખપી ગણવવું છે શાસન સંઘ, “આરાધનામાં પર્વતિથિની ક્ષય-વૃદ્ધિ થતી નથી” એ વાતને પણ
| SR No. | 022156 |
| Book Title | Tattva Tarangini Anuwad |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar |
| Publisher | Shasankantakoddharak Gyanmandir |
| Publication Year | 1963 |
| Total Pages | 318 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 35 MB |