________________
૫૪૨
ઉપદેશપદ-અનુવાદ નહિં. આ સમયે રાજાના અભિપ્રાયને સમજીને મંત્રીએ કહ્યું કે, “હે દેવ ! કારણ વગર આ અલંકૃત કન્યાઓનો કોઈ ત્યાગ ન કરે, તો કોઈક પોતાના ઈષ્ટકાર્યની સિદ્ધિ માટે આ ગંગાનદીને આ કન્યાઓનું દાન કર્યું જણાય છે. તો હવે આ પેટીમાં બીજું કોઈ સ્ત્રી યુગલ મૂકીને આ બંનેનો સ્વીકાર કરો.” બીજાએ વળી કહ્યું કે, “અહિ વળી બીજી બે નારીઓ
ક્યાંથી લાવવી? અહિં કિનારા પર વનખંડો છે, તેમાંથી બે વાનરીઓને પકડી લાવીને પેટીમાં નાખો.' ત્યાર પછી આ વાત બહુ સુંદર કરી.” એમ બોલતા રાજાએ બે યુવાન વાનરીઓને પેટીમાં નાખી. તે જ પ્રમાણે તે બંનેને સ્થાપન કરી પેટીને નદીમાં વહેતી મૂકી.
ત્યાર પછી બીજું રાજય ઉપાર્જન કર્યું હોય તેવો અતિશય આનંદ રસ અનુભવતો રાજા અમને નગરમાં લઈ ગયો. તે પરિવ્રાજકના શિષ્યો “પોતાના ગુરુ ફેરફાર કહે જ નહિં તેવી શ્રદ્ધાથી તેની રાહ જોતા હતા. લાંબા સમયે કાપેટી દેખાઈ. તરત ગ્રહણ કરીને બોલ્યા વગર તે પાપી ગુરુ પાસે લઈ ગયા. અતિ ઉત્કંઠિત બનેલા એવા તે પરિવ્રાજકને કોઈ પણ પ્રકારે તે સમયે દિવસ આથમી ગયો. ત્યાર પછી ગુરુએ ચેલાઓને કહ્યું કે, “અરે ! આજે તમારે મઠિકાનાં દ્વાર બંધ કરી તાળું મારીને દૂર બેસવું. કદાચ ઘણો જ પોકાર થાય, તો પણ તે સાંભળીને સૂર્યોદય પહેલાં અહિં ન આવવું. સર્વથા મારા મંત્રની સિદ્ધિ નાશ થાય-તેવા ઉપાયો તમારે ન કરવા.' એમ હિતશિક્ષા આપી. ત્યાર પછી મઠિકાનું દ્વાર બંધ કર્યું. ત્યાર પછી તે કહેવા લાગ્યો કે, “હે સુંદરીઓ ! તમારા ઉપર ગંગાદેવી ખુબ પ્રશ્ન થયાં છે, જેથી તમને ભર્તારક તરીકે સ્વર્ગવાસી દેવ આપ્યો છે. તો હવે બે હાથ જોડીને આ સેવક પ્રાર્થના કરે છે, તેનો તમારે માનભંગ ન કરવો.” એમ બોલતાં પેટી ઉઘાડીને તે સુંદરીઓ ગ્રહણ કરવાની અભિલાષાથી તેમાં બે હાથ લંબાવ્યા. એટલે પેટીમાં પૂરીને પરાધીન બનાવવવાના કારણે કોપ પામેલી બંને દુષ્ટ માંકડીઓએ એકદમ તેને પકડ્યો. વાંદરીઓએ પોતાના તીક્ષ્ણ નખોથી તેને શરીરમાં જગો જગો પર ચીરી નાખ્યો, લોહી-લુહાણ કરી નાખ્યો,કાન તોડી નાખ્યા, કપોલતલ કાપી ખાધું. દાંતના અગ્રભાગથી તેની નાસિકા કાપી નાખી, વાંદરીઓએ તેની આશાઓ ભાંગી નાખી. દેવ પોકાર કરવા લાગ્યો કે, “અરે શિષ્યો ! તમે જલ્દી અહીં દોડી આવો. આ રાક્ષસીઓ મને ભરખી જાય છે.” એણે વિલાપ કરતો કરતો તરત ભૂમિ પર ઢળી પડ્યો. શિષ્યો પણ ભયંકર દુસ્સહ પોકાર સાંભળવા છતાં ગુરુને મંત્રસાધનામાં વિઘ્ન થવાના ભયથી આવવા મનાઈ કરેલી હતી, તેથી ત્યાં ન આવ્યા. તેથી આખી રાત્રિ તે તડફડતો રહ્યો. માંકડીઓ ફરી ફરી તેને બચકાં ભરતી હતી, એની છાતી અને પેટ તદ્દન ભેદી નાખ્યાં, એટલે તેના પ્રાણો જાણે “આ પાપી છે' તેમ ધારી નીકળી ગયા. ભવિતવ્યતા - યોગે મરીને એ મહારૌદ્ર રાક્ષસ થયો. ભયંકર આકૃતિવાળા તેને પોતાના જ્ઞાનથી મરણનું કારણ જાણવામાં આવ્યું કે, “માંકડીનો પ્રયોગ કરીને આણે મારી પ્રિયાઓનું હરણ કર્યું છે અને મને મરાવી નંખાવ્યો છે. એટલે સુભીમ રાજા ઉપર અતિક્રોધે ભરાયો. તે ભયંકર રાક્ષસ આ નગરમાં આવ્યો, તે રાજાનો વધ કરી તેણે આખું નગર ઉજ્જડ કરી અમારા બે સિવાય સર્વેને દેશ-નિકાલ કર્યા. વળી તેણે રૂપ-પરાવર્તન કરનાર બે અંજન-યોગો તૈયાર કર્યા, જે તમોએ જાતે જ અહીં દેખ્યા છે.