Page Text
________________
૫૦૦
ઉપદેશપદ-અનુવાદ કોઈ પ્રકારે ન ગણાય. કારણ કે, ધર્માનુષ્ઠાનો પરમાર્થના ઉપયોગ-સ્વરૂપ હોય છે. માટે એકલું ભાવભ્યાસ અનુષ્ઠાન જ સ્વીકારવા લાયક છે. (૯૫૦) અહિ ત્રણે પ્રકારનું અનુષ્ઠાન છે, તેનું કોઈ પ્રકારે સમર્થન કરતા જણાવે છે કે –
૯૫૧–વ્યવહારનયના આદેશથી, વિષયભેદના પ્રકારથી અપુનબંધક વગેરેમાં પણ ધર્માનુષ્ઠાન માનેલું છે. હવે જે આત્મા ફરી કોઈ વખત કર્મની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ બાંધવાનો નથી, એવો જે અપુનર્ધધક જીવ હોય, તે અતિતીવ્ર ભાવથી પાપ ન કરે એવા લક્ષણવાળો અને આદિશબ્દથી અપુનબંધક જીવની જે આગળ આગળની ઉત્તરાવસ્થા, વિશિષ્ટાવસ્થા, માર્ગભિમુખ, માર્ગપતિત, અવિરત સમ્યગ્દષ્ટિ અવસ્થા તે પણ અહિં ગ્રહણ કરવી. અહિ તો વ્યવહાર આદેશથી ત્રણ પ્રકારનાં અનુષ્ઠાનોના વિષયમાં અનુક્રમે આગળ કહીશું, તે ઉદાહરણો જાણવાં. (૯૫૧) તેમાં પ્રથમ ઉદાહરણ વિચારતા ૧૮ ગાથા કહે છે –
( સતત અભ્યાસ વિષચક ઉદાહરણ )
ઉપર થી ૯૬૯-આગલા ભવમાં જાતિસ્મરણના હેતુઓ સેવનાર એવો ગજપુરનો સ્વામી કુરચંદ્ર નામનો રાજા મૃત્યુ પામીને નરકમાં ઉત્પન્ન થયો. ત્યાર પછી નરકમાંથી બહાર નીકળીને; જાતિસ્મરણના હેતુઓ બતાવે છે. માતા-પિતાની વિનયથી સેવા કરવી. તે આ પ્રમાણે જાણવી. “ત્રણે ય સંધ્યા-સમયે તેમનું પૂજન, વગર અવસરે પણ તેમની પાસે જવાની ક્રિયા કરવી, ચિત્તમાં તેમને સ્થાપન કરી રાખવા, તથા રોગી, બીમાર એવા સાધુ, સાધ્વી, શ્રાવક, શ્રાવિકાદિકને ઔષધદાનાદિ, આદિશબ્દથી તેના શરીરની સારસંભાળ, શુશ્રુષા, તેના આત્માને સમાધિ થાય, તેવાં કારણો યોજવાં. તથા જિનેશ્વરાદિકની મૂર્તિઓની નિર્મલતા થાય, તેવાં વિધાનો કરવાં. આ જાતિસ્મરણ થવાના હેતુઓ જણાવ્યા. વળી બીજા સ્થાને આ કારણો જુદાં મળે છે, તે આ પ્રમાણે-બ્રહ્મચર્ય, તપશ્ચર્યા, સટ્વેદનું અધ્યયન, વિદ્યામંત્રવિશેષથી, સારા સારાં તીર્થની આરાધના કરવાથી, માતા-પિતાની સુંદર સેવા-ભક્તિ વરવાથી, ગ્લાનને ઔષધ-દાન આપવાથી, દેવાદિક પ્રતિમાની નિર્મલતા કરવાથી મનુષ્ય જાતિસ્મરણવાળો થાય
તે રાજા નરકમાંથી બહાર નીકળ્યા પછી સાકેતપુરમાં મહેન્દ્ર નામના મોટા રાજાની મહિમા નામની પત્નીની કુક્ષિમાં “સમુદ્રદેવ' નામવાળો પુત્ર થયો. જયારે તે યૌવનવય પામ્યો, ત્યારે મંત્રી આદિ રાજપરિવારને દેખવાથી પૂર્વભવમાં દેખેલો રાજપરિવાર અહિં અત્યારે યાદ આવ્યો - અર્થાત્ પૂર્વભવ-વિષયક જાતિસ્મરણ જ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું. એટલે ભય પામી ચિંતવવા લાગ્યો કે, અહિંથી નરકે શા માટે જવું ? એમ વિચારી હવે પોતાની ગમનક્રિયા અને બોલવાનું બંધ કર્યું, એક સ્થળે બેસી રહેવું અને મૌન રાખવું.” આવી સ્થિતિ અંગીકાર કરી, એટલે પિતાએ તેને વ્યાધિ થયો શરીરમાં વાતાદિ કોઈ વિકાર નથી.' રાજાએ મંત્રીને પૂછયું કે, નિરોગી હોવા છતાં આમ કેમ બેસીજ રહેલો છે ? મંત્રીએ જાણ્યું કે, આ કોઈ ભાગ્યશાળી આત્મા જાતિસ્મરણ જ્ઞાન થવાથી ભવથી ઉદ્વેગ પામેલો જણાય છે. એટલે મંત્રીએ રાજાને પૂર્વ ભવમાં અનુભવેલી ઋદ્ધિ બતાવવાથી સાચું યથાર્થ સ્વરૂપ જાણી
| SR No. | 022151 |
| Book Title | Updeshpad Mahagranth |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri |
| Author | Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay |
| Publisher | Ranjanvijay Jain Pustakalay |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 586 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |