________________
૩૫૮
ઉપદેશપદ-અનુવાદ સૈન્ય - તમે જાસુસ અને ચોર છો. મુનિ - અમે જાસુસ નથી, પણ સાધુ છીએ. સૈન્ય - કોણ જાણે છે કે, તમો કોણ છો ?
મુનિ-જેમાં અમારો આત્મા સાક્ષી છે, એવો ધર્મ, એટલે કે ધર્મની વસ્તુમાં બીજા કોઈની સાક્ષીની જરૂર નથી - એમ નક્કી કર્યું.
સૈન્ય - આવાં પ્રત્યુત્તરો આપવાથી અમારી પાસેથી છૂટી શકાતું નથી. મુનિ - તો પછી જે જાણો, તે પ્રમાણે કરો.
સૈન્ય - સામર્થ્યરૂપ એવી તમારામાં કઈ શક્તિ ઉત્પન્ન થઈ છે? તેથી એમ માની શકાય કે, કોઈ પ્રકારે તમારામાં એવી શક્તિ ઉત્પન્ન થઈ છે કે, જે શિક્ષા અમે કરીએ, તે તમો સહન કરી શકો ? | મુનિ - સમગ્ર ત્રણે લોકના સામર્થ્યથી પણ અધિક સામર્થ્યવાળા પુરુષ-વિશેષના ઉપદેશથી અમે તેવી સહનશક્તિ મેળવી છે.
સૈન્ય - તેવા શક્તિવાળા પુરુષ તે કોણ ?
મુનિ - સર્વ ભૂત, ભવિષ્ય અને વર્તમાન-એમ ત્રણે કાળના પદાર્થોને હથેળીમાં રહેલા મોટા મુક્તાફળની માફક સાક્ષાત્ જેઓ જાણી શકે છે અને સમગ્ર સુરોઅસુરોના સમૂહ વડે જેઓનાં ચરણ-કમળો પૂજનીય છે- એવા અરિહંત ભગવંતો.
ત્યાર પછી સંતોષ પામેલા સૈનિક લોકોવડે એ મુનિ મુક્ત કરાયા, એટલે તેઓ પોતાના સ્થાને ગયા. “આ વગેરે નગરના અભિપ્રાયને પ્રગટ કરવા, તે વગેરે કાર્યો સાધુલોક માટે અયોગ્ય છે.” એટલે હંમેશાં ભાષાસમિતિવાળા સાધુ તેવાં અનુચિત વચન ન બોલે,પરંતુ સંગત નામના સાધુ જેમ ઉપયોગ પૂર્વક સાવધાનીથી નિરવઘ વચન બોલ્યા, તેમ ભાષાસમિતિના ઉપયોગપૂર્વક બોલવું. (૬૧૭)
((૩) એષણા સમિતિ ઉપર નંદિષેણ ઉદાહરણ) કુષ્ણ વાસુદેવના પિતા વસુદેવ-સ્વાભાવિક પોતાના અતુલ સૌભાગ્યના કારણે બીજા મનુષ્યોના - જેમણે પોતાના સૌભાગ્યનું અભિમાન કરેલું છે, તેઓના સૌભાગ્યને ભગ્ન કરનાર એવા દશમાં દશાર્ડ, અલ્પવૃષ્ણિ નામના મહારાજના પુત્ર, તે કાળે હરિવંશના કુળના પિતામહ સ્વરૂપ થયેલા છે, તેમના પૂર્વજન્મમાં નદિષેણ મુનિ થયા અને તેઓ એષણા સમિતિમાં કેટલા ઉપયોગવાળા-સાવધાન જાગ્રત હતા, તે બતાવે છે.
મગધ દેશમાં નદિ નામના ગામમાં ગૌતમ નામનો બ્રાહ્મણ હતો. કુંભારના ચક્રની માફક જે ગ્રામ, નગરાદિક ભ્રમણ કરે, તે ચકચર-ભિક્ષાચાર કહેવાય એમ તે ગૌતમ ચક્રચર હતો. તેને ધારિણી નામના ભાર્યા હતી. એ પ્રમાણે કુટુંબધર્મ પ્રવર્તતો હતો. ત્યાર પછી કેટલોક
