Page Text
________________
૨ ૨૭
મેળવતો નથી, પરંતુ ઉલટું અગ્નિની મંદતા પ્રાપ્ત કરીને દોષ મેળવે છે, તેમ ચાલુ વૈયાવચ્ચના અધિકારમાં પણ પોતાની શક્તિને ઉલ્લંઘીને જે વૈયાવૃત્ય કરે, તેમાં પણ દોષ ઉત્પન્ન થાય, તેવી ભાવના સમજવી. (૨૩૫)
આ પ્રમાણે અલ્પમતિ-વિષયક વૈયાવૃત્ય કહીને કહે તેને વિપરીત પણે કહેવાની ઇચ્છાવાળા કહે છે કે –
ર૩૬ - વળી બીજો કોઈ બહુબુદ્ધિશાળી વૈયાવૃત્યની રુચિવાળો ધાર્મિક પુરુષ શાસ્ત્રમાં વૈયાવૃત્યનું સ્વરૂપ કેવું બતાવેલું છે ? તેની વિચારણા કરે. અજ્ઞાનીને તો તે કાર્ય કરવું અશક્ય છે. તેથી શાસ્ત્રના વચનથી સંયમલોકને ઉચિત પદાર્થ પ્રાપ્ત કરાવવા રૂપ જ્ઞાન થાય છે. તથા કયા પ્રકારે ? ગુરુ બાલ વૃદ્ધ વગેરે લોકોને ઉચિત પ્રવૃત્તિરૂપ જે કર્તવ્ય એ વગેરેની વિચારણા તર્કથી પોતાની શક્તિ અનુસાર તે પ્રમાણે પ્રવર્તે. એવી રીતે વૈયાવૃત્ય કાર્યમાં પ્રવૃત્તિ કરે, જેથી તેમાં ઘણો લાભ મેળવે. આ જ વૈયાવૃત્ય, શક્તિ તોડ્યા સિવાય હંમેશાં ભાવની વૃદ્ધિ થતી હોવાથી આ ભાવ સમજવો. (૨૩૬)
માટે આગળ-પાછળ શુદ્ધ વૈયાવૃત્ય- વિષયક આજ્ઞા બતાવે છે -
૨૩૭ - આચાર્ય, ઉપાધ્યાય, પ્રવર્તક, વિર, ગણાવચ્છેદક લક્ષણ પાંચ પદસ્થ લક્ષણ પુરુષો રૂપ તથા ગ્લાન, આદિ શબ્દથી બાલ, નવદીક્ષિત, પ્રાથૂર્ણક વગેરેને ઉપકારક- આજ્ઞાદિ વૃદ્ધિ ન કરનાર, તેમ જ તથાવિધ અવસ્થામાં અવગુણ થવાથી, - સળેખમ આદિ ને વધારનાર બને તે અપકાર અને પોતાને પણ શુદ્ધ સમાધિ-લાભરૂપ ઉપકાર તથા પોતાનાં આવશ્યક કાર્યો કે બીજાં તેવાં પોતાનાં કાર્યોને હાનિ ન પહોંચે, તે અપકાર ને તેવી રીતે બારીકીથી વિચારણા કરવા પૂર્વક જાણીને વૈયાવૃત્ય કરવું.સર્વજ્ઞ ભગવંતે આવા પ્રકારના વૈયાવચ્ચ કરવાનો ઉપદેશ આપેલો છે - એમ મનમાં નિર્ધાર કરીને કીર્તિ, બદલા વગેરેની અભિલાષા રાખ્યા વગર વૈયાવચ્ચ કાર્ય કરવાં. (૨૩૭).
એમ ન બોલવું કે - “ક્રિયાથી જ ફલસિદ્ધિ થશે' વારંવાર આજ્ઞા શા માટે બોલ્યા કરવી ? તેના માટે કહે છે
૨૩૮ - ભગવાનના વચનના બહુમાનથી તથા કુગ્રહ આદિ દોષ-રહિત થવાથી વૈયાવૃત્યાદિ કાર્યોનું પુણ્યાનુબંધી પુણ્યરૂપ અને નિરનુબંધ અશુભ કર્મરૂપે વિશિષ્ટ ફલની પ્રાપ્તિ થાય છે. માત્ર એકલી ક્રિયાથી ફલ મળતું નથી. જેમ મંત્ર વગર સર્પ કરડેલા મનુષ્યને પ્રમાર્જન કરવાની ક્રિયા કરે, તો ઝેર ઉતરતું નથી, પણ સાથે મંત્ર હોય તો જ પ્રમાર્જનની ક્રિયા સફળ થાય, તેમ એક સાધુના શુદ્ધ આચાર માત્ર સેવન કરવાથી વિશિષ્ટ ફળ મળતું નથી. એ જ વાત મજબૂત કરતા કહે છે કે, પૂર્વાચાર્યોએ જે પ્રમાણે કહેલું છે, તે જ પ્રમાણે અમો પણ કહીએ છીએ. (૨૩૮).
જે કહેલું છે, તે જ વાત બે ગાથાથી કહે છે –
| SR No. | 022151 |
| Book Title | Updeshpad Mahagranth |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri |
| Author | Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay |
| Publisher | Ranjanvijay Jain Pustakalay |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 586 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |