Page Text
________________
૨૨૬
ઉપદેશપદ-અનુવાદ નથી - એવા રૂપે વીતરાગ-ધર્મનો માત્ર વેષ ધારણ કર્યો એટલે કે, શુદ્ધ શ્રમણભાવ યોગ્યપડિલેહણ, પ્રમાર્જનાદિ ચેષ્ટારૂપ દ્રવ્યસાધુપણું અત્યાર સુધીના સંસારમાં અનંતી વખત પાળ્યું. ઘણા ભાગે સંસારમાં રહેલા સર્વ પ્રાણીઓને તથાવિધ સામગ્રી-યોગે આ દ્રવ્યસાધુપણું અનંતી વખત મળેલું છે. માત્ર અવ્યવહાર રાશિના તથા તેમાંથી નીકળેલાને અલ્પકાળ થયો હોય તેવા જીવોને છોડીને, તેવી સમગ્ર દ્રવ્યલિંગની ક્રિયામાં આ સદ્ધર્મનું બીજ ઉત્પન્ન થયું નથી.
કદાચ દ્રવ્યસાધુપણામાં પ્રવૃત્તિ લક્ષણ લેશ્યાની શુદ્ધિ થાય, તો પણ મર્યાદા વગરના કાળ સુધી ભવભ્રમણની યોગ્યતાવાળા સ્વાભાવિક ભાવમલ હજુ ઘણા જ મોટા પ્રમાણમાં રહેલો છે.જે માટેકહેલું છે કે, “ઘણા આ ભાવમલ-કષાયો જીવના ક્ષય થાય, ત્યારે આ સદ્ધર્મનું બીજ મનુષ્યને પ્રાપ્ત થાય છે. અપ્રગટ ચૈતન્યવાળો મહાન કાર્ય કદાપિ કરી શકતો નથી. (૨૩૩)
૨૩૪ - માટે ધીર પુરુષોએ આ ધર્મબીજ વિષે વિશેષ યત્ન કરવો. કેવા લક્ષણવાળો પ્રયત્ન કરવો? તેના સમાધાનમાં જણાવે છે કે – વીતરાગ ભગવંતે પ્રતિપાદન કરેલા આગમ વિષે, તેમ જ અપુનબંધકની ચેષ્ટાથી માંડી અયોગીકેવલીપણા સુધી તેના ચિત્તના શુદ્ધ સુંદર આચારમાં જે બહુમાન-ભાવ-પ્રતિબંધ કરવો - એટલે કે, બુદ્ધિશાળી પુરુષોએ ક્ષયોપશમની વિચિત્રતા અંગે અલ્પ, મધ્યમ કે અધિક એવું બહુમાન કરવું. ઉપસંહાર કરતા કહે છે કે, હવે ઘણું કહેવાઈ ગયું. ધર્મબીજ-વિષયક વિશેષ હકીકત કહેવાથી સર્યું. (૨૩૪)
હવે આજ્ઞાપૂર્વક પ્રવૃત્તિ કરવા છતાં પણ આગળ વિસ્તાર સહિત કહેલી બુદ્ધિપરિણતિરૂપ વિચારણા જ કાર્યસાધનાર થાય છે, તે વાત વિસ્તારથી જણાવવાની ઇચ્છાવાળા કહે છે કે -
(વૈયાવૃત્વનું સ્વરૂપો ૨૩૫ - વૈયાવૃત્ત્વ એટલે અન્ન-પાન, ઔષધ-ભેષજ વગેરેનું દાન આપવું, પગ ધોવા, શરીર દાબવું.સંથારો,આસન તૈયાર કરી આપવાં, સાધુજન-યોગ્ય વિવિધ ક્રિયા-વિશેષ દ્વારા જે સેવા કરવી,બીજા બદલાની આશા રાખ્યા વગર નિસ્પૃહભાવે ગુણી પુરુષોની-સાધુપુરુષોની સેવા કરવી, તે વૈયાવૃત્ય, તે પતન પામતું નથી-અર્થાત્ તેનું ફળ ચાલ્યું જતું નથી કારણ કે, અનુબંધ-અનુગમ-અવ્યવચ્છેદ આ એકાર્યવાચી પર્યાયવાચક શબ્દો છે, તેનું ફળ વિચ્છેદ પામતું નથી, પણ અવશ્ય પાછલ સાથે આવે છે. તે માટે કહેલું છે કે - “ચારિત્રથી ભ્રષ્ટ થયેલાનું,મરી ગયેલાનું ચારિત્ર નાશ પામે છે, પરાવર્તન ન કરવાથી શ્રુતજ્ઞાન ચાલ્યું જાય છે, પરંતુ શુભોદયવાળું વૈયાવૃત્ય કર્મ નાશ પામતું નથી.” આ કારણથી પ્રમોદ પ્રગટ કરનાર કોઈક સ્વભાવથી જ વૈયાવૃત્યની રુચિવાળો “કરેલું વૈયાવૃત્ય નિષ્ફલ થતું નથી.” એમાં સર્વજ્ઞના વચનથી આવા વૈયાવૃત્યમાં અતિશય પ્રવર્તે છે. પોતાની શક્તિનો વિચાર કર્યા વગર અલ્પબુદ્ધિથી જેમ કોઈ અપકવ બુદ્ધિવાળો અજ્ઞાની અતિશય ભૂખ્યો થયોહોય, પોતાની જઠરાગ્નિના બળનો વિચાર કર્યા વગર એકદમ અતિશય આહાર કરે, તો કોઈ પ્રકારનો ગુણ
| SR No. | 022151 |
| Book Title | Updeshpad Mahagranth |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri |
| Author | Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay |
| Publisher | Ranjanvijay Jain Pustakalay |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 586 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |