________________
૧૫૪
ઉપદેશપદ-અનુવાદ જિનમંદિર જોયું. (નવ ગાથાઓનુંકુલક)
હર્ષથી વિકસતિ થયેલા નેત્રયુગલવાળા ગૌતમસ્વામી ભગવંત મણિની બનાવેલી પીઠિકાને પ્રદક્ષિણા આપીને એકાગ્ર મનથી જિનપ્રતિમાને વંદન કરીને આ પ્રમાણે સ્તુતિ કરવા લાગ્યા - - “જે રિષ્ટ-અંજન સરખા વર્ણથી શોભાયમાન શરીરવાળા, જે નીલવર્ણવાળા, જે ઉગતા સૂર્ય સમાન લાલવર્ણવાળા, જે સુવર્ણ રજની સરખી શરીર-કાંતિવાળા છે અને જેઓ કુંદ સરખા ઉજજવલ દેહવાળા છે. વળી જેઓએ કર્મરજને ખંખેરી નાખી છે- એવા ચોવીશે જિનવરો મારા ભવશત્રુરૂપ કર્મસમૂહને મથન કરનારા (નાશ કરનારા) થાઓ. (પ્રન્યાગ્ર ૪000).
ચોવીશે જિનેશ્વરોની પ્રતિમાઓને વંદન કર્યા પછી તે જ ચૈત્યની નજીકના ઉત્તર-પશ્ચિમ દિશા-વિભાગમાં રહેલ પૃથ્વી શિલા પટવાળા અશોકવૃક્ષની નીચે રાત્રિવાસ કરવા માટે આવી પહોંચ્યા. તે સમયે ઇન્દ્ર મહારાજના દિશાપાલક વૈશ્રમણ (કુબેર) પણ ત્યાંનાં ચૈત્યોને વંદન કરવા માટે તે જ પર્વતના શિખર પર આવેલા હતા. (૭૫) ચૈત્યવંદન કર્યા પછી ગૌતમસ્વામીને વંદન કરી ધર્મ શ્રવણ કરવા લાગ્યા. તે આ પ્રમાણે - - “હે ભવ્યાત્માઓ ! સુખોને ઉત્પન્ન થવાના કારણભૂત ધર્મ હંમેશાં રમણીય છે. પંડિતજન જ આ શુદ્ધ ધર્મને બરાબર સમજી શકે છે. જો સ્વર્ગ અને મોક્ષસુખ પ્રત્યે પક્ષપાત અને મૈત્રી રાખવા ઇચ્છતા હો, તો પ્રમાદનો ત્યાગ કરીને વારંવાર આ ધર્મ હંમેશાં કરવો
જોઈએ.”
આ પ્રમાણે ધર્મકથાકહેવાના પ્રસંગે મુનિઓના ગુણો અનેક પ્રકારે વર્ણવ્યા અને તેમાં “સાધુઓ અંત-પ્રાન્ત રસ-કસ વગરના નિર્દોષ આહાર કરનારા હોય છે.' વગેરે કહ્યું, એટલેકુબેર વિચારવા લાગ્યો કે, “સાધુઓના ગુણો તો આવા પ્રકારના કહે છે, વળી પોતાના શરીરના રૂપ-રંગ એવા અદ્ભુત છે કે, “આવું સુંદર શરીર બીજાનું નથી, કોઈ દેવ કે અસુર કરતાં પણ તેમનો રૂપગુણ ચડી જાય છે. આવા પ્રકારના વૈશ્રમણ-કુબેર દેવના મનના અભિપ્રાયને જાણીને પુંડરીક -કંડરીક નામનું અધ્યયન પ્રરૂપ્યું. તે આ પ્રમાણે -
(પુંડરીક -કંડરીક કથા) પદ્મ કમલપત્ર સરખા ઉજ્જવલ ગુણવાળા વિદેહક્ષેત્રમાં પુષ્કલાવતી નામના વિજયમાં, પોતાની ઋદ્ધિ-સમૃદ્ધિથી અમરપુરીને પણ જિતનાર એવી પુંડરિગિરિ નામના પુરીમાં ઉજ્જવલ કીર્તિવાળા પુંડરીક નામના રાજા હતા. તેમને કંડરીક નામના નાનો બંધુ હતો. ભવના દુઃખથી અત્યંત વૈરાગ્ય પામેલા મોટા ભાઈએ નાના ભાઈને કહ્યું કે, “હે ભાઈ ! મારે દીક્ષા ગ્રહણ કરવી છે, તો તું આ રાજય ગ્રહણ કર.” પરંતુ આપેલા રાજ્યનો નિષેધ કરીને પોતે દીક્ષા અંગીકાર કરી. અસિધારા સરખું આકરુ તીણ ચારિત્ર અને તપનું સેવન કરતાં કરતાં અંત-પ્રાન્ત ભિક્ષાનું ભોજન કરીને પોતાનુ સુકુમાર શરીર પણ નિર્બળ કર્યું અને તેને