________________
'ધ્યાનાધિકાર-૧૬) स्थिरमध्यवसानं यत् तद् ध्यानं चित्तमस्थिरम् । भावना, चाप्यनुप्रेक्षा चिन्ता वा तत्रिधा मतम् ।।१८१।।-१
અર્થ : ચિત્તનું સ્થિર, એકાગ્ર પરિણામ...(ધારાબદ્ધ પરિણામ) એ ધ્યાન છે.જ્યારે...અસ્થિર ચિત્ત / અસ્થિર અધ્યવસાનના ૩ પ્રકાર છે. ભાવના-અનુપ્રેક્ષા ને ચિંતા, તેમા ભાવના એટલે ધ્યાનના અભ્યાસની ક્રિયા ધ્યાનાનકુલ પ્રવૃત્તિ (ચિત્તની), અનુપ્રેક્ષા એટલે સ્મરણ રૂપ ધ્યાન થી ભ્રષ્ટ ચિત્તની..ચિંતન પ્રવૃત્તિ, અને ભાવના અને અનુપ્રેક્ષા સિવાયના ચિત્તના અસ્થિર વિચારો એટલે ચિંતા....
आर्त रौद्रं च धर्मं च शुक्लं चेति चतुर्विधम् । तत् स्याद् भेदा विह द्वौ द्वौ कारणं भवमोक्षयोः ।।१८२||-३
અર્થ: આર્ત ધ્યાન-રૌદ્રધ્યાન ધર્મધ્યાન શુકલધ્યાન એમ ધ્યાન ચાર પ્રકારનું છે. તે ધ્યાનના પ્રથમ બે ભેદો એ સંસારના કારણભૂત છે અને પાછળના બે ભેદી મોક્ષના કારણભૂત છે.
ધ્યાનાધિકાર-૧૬
