________________
૩૭૪
ઉપદેશપદ : ભાગ-૨ ગાથાર્થ-ટીકાર્થ-આ દૃષ્ટાંતથી દુઃષમા કાળમાં આત્મરૂપ રાજાનું શાસ્ત્રાનુસારિણી બુદ્ધિરૂપ મંત્રીની સહાયથી શાસ્ત્રબાધિત બોધરૂપ જલપાનથી ઉત્પન્ન થયેલ ગાંડપણથી २१९॥ ४२ मे. (८४८)
अत एवाहबहुकुग्गहम्मिवि जणे, तदभोगणुवत्तणाए तह चेव । भावेण धम्मरजे, जा सुहकालो सुवासंति ॥८४९॥
'बहवः' प्रभूताः कुग्रहा विपरीतार्थाभिनिवेशरूपा यस्य स तथा तस्मिन्नपि 'जने' लोके वर्तमानकालभाविनि, 'तदभोगेन' तस्य कुग्रहजलस्यानुपजीवनेन याऽनुवर्तनोक्तरूपा तया, 'तथा चैव' राजमन्त्रिदृष्टान्तेनैव, 'भावेन' परिपूर्णसाधुधर्मसाधनेच्छारूपेण 'धर्मराज्ये' सर्वसावधविरतिलक्षणे स्थापयित्वा आत्मा रक्षणीय इत्यनुवर्तते । यावच्छुभकालः सुषमादुःषमादिलक्षणः शुद्धसाधुधर्माराधनायोग्यः सुवर्षमिति सुवृष्टिकालतुल्यः समभ्येतीति ॥८४९॥
माथी ४ ४ छ
ગાથાર્થ–પૃપ-મંત્રીના દૃષ્ટાંતથી જ ઘણા કદાગ્રહોથી ભરેલા લોકમાં રહેવાનો પ્રસંગ આવે ત્યારે આત્માને ભાવથી ધર્મરાજ્યમાં સ્થાપીને કુગ્રહરૂપ જલનો ઉપયોગ કર્યા વિના તેમની અનુવર્તનાથી સુવૃષ્ટિ કાળ તુલ્ય શુભકાળ આવે ત્યાં સુધી આત્માનું રક્ષણ કરવું.
21stथ- =विपरीत अर्थनो मायs. ભાવથી=પરિપૂર્ણ સાધુધર્મને સાધવાની ઇચ્છારૂપ ભાવથી. ધર્મરાજ્યમાં=સર્વ સાવદ્યોથી વિરતિરૂપ રાજ્યમાં. કુગ્રહ=શાસ્ત્રબાધિત બોધ. शुभपयोथो मारो बोरे. (८४८) अस्यैव रक्षणीयोपायमाहआणाजोगेण य रक्खणा इहं ण पुण अण्णहा णियमा । ता एयम्मि पयत्तो, कायव्वो सुपरिसुद्धम्मि ॥८५०॥
'आज्ञायोगेन' पूर्वमेव निरूपितरूपाज्ञाराधनेनैव 'रक्षणा' परिपालनाऽत्रात्मनि, न त्वन्यथा, मणिमन्त्रौषधाधुपयोगेन मिथ्याचारपरिपालनेन वा नियमान्नियमेन,
