Page Text
________________
૧૧૮
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૧ | શ્લોક-પ-૬ સતિ .. તથા તેરિતિ / જગત્રિતયવર્તી જંતુઓથી જનિત એવી પ્રવૃત્તિના ઉપરમરૂપ આ મૃત્યુ જ વિદ્યમાન હોતે છતે અસાર એવી સંપત્તિમાં=મૃત્યુના નિવારણ પ્રત્યે અસમર્થ એવી ધનધાવ્યાદિ સંપત્તિમાં, અવિહિત આગ્રહવાળો એવો ધર્મઅકૃતમૂર્છાવાળો એવો પૂર્વમાં વર્ણન કરાયેલો ધર્મ, અત્યંત કરવો જોઈએ એમ અત્રય છે. કેવા પ્રકારની ધન-ધાન્યાદિ સંપત્તિ છે ? એથી કહે છે – પર્વતમાં દારુણ છે–પાશના સમયમાં આપી છે અનેક પ્રકારની પીડાઓ જેણે એવી સંપત્તિ હોતે છતે અકૃતમૂર્છાવાળો ધર્મ કરવો જોઈએ, એમ અવય છે. કોણે કરવો જોઈએ ? એથી કહે છે –
મહાત્માએ કરવો જોઈએ=મહાન પ્રશંસા કરવા યોગ્ય આત્મા છે જેઓનો તેવા મહાત્માઓએ ઉક્ત લક્ષણવાળો ધર્મ કરવો જોઈએ, એમ અત્રય છે.
તિ' શબ્દ ટીકાની સમાપ્તિ અર્થે છે..ll આ પ્રમાણે પૂર્વમાં છ શ્લોકોથી વર્ણન કર્યું એ પ્રમાણે, શ્રી મુનિચંદ્રસૂરિવિરચિત ધર્મબિન્દુ પ્રકરણની વિવૃત્તિમાં સામાન્યથી ગૃહસ્થ ધર્મની વિધિરૂપ પ્રથમ અધ્યાય સમાપ્ત થયો. ૧II ભાવાર્થ :
અત્યાર સુધી ગૃહસ્થનો સામાન્ય ધર્મ બતાવ્યો. હવે ગૃહસ્થ તે ધર્મમાં જ સદા ઉદ્યમ કરવો જોઈએ તે બતાવવા અર્થે કહે છે –
ધર્મસામગ્રીથી યુક્ત એવો મનુષ્યભવ અતિ દુર્લભ છે અને તેવો મનુષ્યભવ પ્રાપ્ત કર્યા પછી બુદ્ધિમાન જીવે આત્માનું હિત જ કરવું જોઈએ.
અહીં પ્રશ્ન થાય કે મનુષ્યભવને પામ્યા પછી આત્માનું હિત કઈ રીતે કરી શકાય ? તેથી કહે છે – કલ્યાણમિત્રનો યોગ કરવો જોઈએ, સદ્ગુરુનો યોગ કરવો જોઈએ, ધર્મશાસ્ત્રનું શ્રવણ કરવું જોઈએ અને તેના પરમાર્થને પ્રાપ્ત કરવા જીવનમાં પ્રધાનરૂપે યત્ન કરવો જોઈએ જેથી આત્માનું હિત થાય.
અહીં પ્રશ્ન થાય કે આ લોકના સુખની ઉપેક્ષા કરીને માત્ર પ્રધાનરૂપે કલ્યાણ મિત્રયોગાદિમાં કેમ પ્રયત્ન કરવો જોઈએ ? એથી કહે છે –
મૃત્યુ અકાંડ જ અહીં સંસારમાં સર્વવસ્તુઓને અકિંચન કરે છે, તેથી ગમે તે અવસ્થામાં મૃત્યુકાળ ઉપસ્થિત થાય તો પુત્ર-સ્ત્રી-વૈભવ આદિ સર્વ તેનું મૃત્યુથી રક્ષણ કરી શકતા નથી, તેથી તે સર્વ માટે કરાયેલો યત્ન આત્મા માટે કોઈ ઉપયોગી બને નહિ, તેથી વિવેકી પુરુષે આત્મહિતના કારણભૂત કલ્યાણમિત્રયોગ આદિમાં ઉદ્યમ કરવો જોઈએ. આપો. વળી, આત્મહિત માટે જેમ કલ્યાણમિત્ર આદિમાં ઉદ્યમ કરવો આવશ્યક છે તેમ પૂર્વમાં બતાવેલા
| SR No. | 022099 |
| Book Title | Dharmbindu Prakaran Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pravin K Mota |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2012 |
| Total Pages | 270 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |