Dharmbindu Prakaran Part 01

SR No.: 022099
Original Sutra Author: N/A
Author: Pravin K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2012
Total Pages: 270
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 19 MB

Page 134

૧૧૭
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૧ | શ્લોક-૫, ૬ શ્લોકાર્ચ - દુર્લભ એવા મનુષ્યભવને પામીને આત્માનું હિત કરવું જોઈએ. કેમ આત્માનું હિત કરવું જોઈએ ? એથી કહે છે –
અહીં મર્યલોકમાં, મૃત્યુ અકાષ્ઠ જ=અકસ્માત જ, સર્વને ન કિંચન કરે છે સર્વને અવસુરૂપ કરે છે. પા.
આ હોતે છતે મૃત્યુ વિધમાન હોતે છતે પર્વતમાં દારુણ અસાર એવી સંપત્તિમાં અવિહિત આગ્રહવાળો ધર્મ-અકૃત મૂર્છાવાળો ઘર્મ, મહાત્માએ અત્યંત કરવો જોઈએ. IIll ટીકા -
'दुर्लभं' दुरापं प्राप्य' समासाद्य 'मानुष्यं' मनुष्यजन्म, किमित्याह-'विधेयम्' अनुष्ठेयं सर्वावस्थासु 'हितम्' अनुकूलं कल्याणमित्रयोगादि ‘आत्मनः' स्वस्य, यतः 'करोति अकाण्डे एव' मरणानवसरे एव बाल्ययौवनमध्यमवयोऽवस्थारूपे 'इह' मर्त्यलोके 'सर्व' पुत्रकलत्रविभवादि 'मृत्युः' यमः, 'न किञ्चन' मरणत्राणाकारणत्वेनावस्तुरूपमिति ।।५।।
'सति' विद्यमाने जगत्रितयवर्तिजन्तुजनितोपरमे 'एतस्मिन्' मृत्यावेव 'असारासु' मृत्युनिवारणं प्रति अक्षमासु 'संपत्सु' धनधान्यादिसंपत्तिलक्षणासु 'अविहिताग्रहः' अकृतमूर्छः, कीदृशीषु संपत्स्वित्याह – 'पर्यन्तदारुणासु' विरामसमयसमर्पितानेकव्यसनशतासु, 'उच्चैः' अत्यर्थं 'धर्म' उक्तलक्षणः ‘ા' વિઘેયા, વરિત્યાદ–‘મહાત્મfમ', મદા પ્રશસ્થ માત્મા રેષાં તે તથા તેરિતિ દા.
इति श्रीमुनिचन्द्रसूरिविरचितायां धर्मबिन्दुप्रकरणविवृतौ सामान्यतो गृहस्थधर्मविधिः प्रथमोऽध्यायः સમાપ્ત: શા ટીકાર્ય :
‘કુર્તમ' .... વસ્તુરૂપમિતિ | દુર્લભ દુઃખે પ્રાપ્ત થઈ શકે એવું મનુષ્યપણું મનુષ્યજન્મ, પ્રાપ્ત કરીને જીવની શારીરિક આદિ સુંદર કે અસુંદર એવી બાલઅવસ્થા, યુવાઅવસ્થા, વૃદ્ધાવસ્થા રૂપ સર્વ અવસ્થામાં, આત્માનું હિત કરવું જોઈએ=અનુકૂળ એવા કલ્યાણમિત્ર યોગાદિરૂપ પોતાનું હિત કરવું જોઈએ. જે કારણથી અકાંડમાં જ=બાલ્ય-યૌવત-મધ્યમવયની અવસ્થારૂપ મરણના અવસરે જ, અહીં મર્યલોકમાં, મૃત્યુ યમરાજ, સર્વને પુત્ર, સ્ત્રી, વૈભવ આદિ સર્વને કિંચન કરે છે=મરણના રક્ષણમાં અકારણપણું હોવાના કારણે અવાસ્તુરૂપ કરે છે. ‘ત્તિ' શબ્દ ટીકાની સમાપ્તિ અર્થે છે. પા