________________
અહિંસાનું વર્ણન.
૧૫ વ્યાખ્યાર્થ–અજ્ઞાનસંશય, અધ્યવસાય અને વિપરીતતારૂપ મૂઢતા ૧, ક્રોધ-કેપ ૨, મદ=કુલ, બળ, ઐશ્વર્ય, રૂપ, વિદ્યા ઈત્યાદિને (વડે ) અહંકાર કરવો તે અથવા બીજાને પરાભવ કરવામાં કારણરૂપ ૩, માન દુરાગ્રહનું ન મૂકવું તે અથવા યુક્ત વચનનું ન ગ્રહણ કરવું તે , લોભ લુબ્ધતા આસક્તિ ૫, માયા=ભ ૬, રતિ=ઈષ્ટપદાર્થ ઉપર મનની પ્રીતિ ૭, અરતિ=નિષ્ટ સંગથી ઉત્પન્ન થતું માનસિક દુ:ખ ૮, નિદ્રાશયન–ઉંઘ લેવી તે ૯, શોક=ચિત્તની વિહૃલતા ૧૦, અલિક વચન=અસત્ય બોલવું તે ૧૧, ચેરિકા=બીજાના દ્રવ્યને અપહરવું તે ૧૨, મત્સર=બીજાની સંપત્તિને ન સહન કરવી તે ૧૩, ભય =બીક ૧૪. પ્રાણિવ=પ્રાણિયાને નાશ કરવો તે ૧૫, પ્રેમ=સ્નેહવિશેષ ૧૬, કીડાપ્રસંગ ક્રીડામાં આસક્તિ ૧૭, હાસહાસ્ય ૧૮ એ અઢારે દે જેના બિલકુલ નષ્ટ થયા હોય તે દેવાધિદેવને ભક્તિથી નમ્ર બની નમસ્કાર કરું છું. સર્વ દેથી રહિત હોવાથી તેજ દેવ સર્વદેવોમાં વિશિષ્ટ છે. ૪–૫.
એવા પ્રકારના દેવાધિદેવે સુર, અસુર, નર, તિર્યંચાની પાસે અહિંસા રૂપ ધર્મ પ્રરૂપે તેથી અહિંસાને જ નીચેની ગાથામાં વર્ણવે છે.
सब्बानो वि नईओ, कमेण जह सायरम्मि निवडंति । तह भगवई अहिंसं, सव्वे धम्मा समल्लिति ॥ ६ ॥
ગાથાર્થ-જેમ બધી નદીઓ અનુકમે સમુદ્રમાં આવે છે; તેમ બધા ધર્મો ભગવતી અહિંસાને આવી મળે છે. ૬ - વ્યાખ્યાર્થ–સમસ્ત ગંગા, સિંધુ વગેરે નદીઓ જેવી રીતે લવણસમુદ્ર વગેરેમાં પરંપરાએ પ્રવેશ કરે છે, તેવી રીતે પૂજ્ય દયા પ્રત્યે છએ દર્શનના ઈષ્ટ ધ આશ્રિત બને છે. ભાવાર્થ : એજ કે એ દર્શને દયાને માને છેજ, ૬
અહિંસાના આરાધક સાધુઓ જ હોય, તેથી બે ગાથાઓ વડે તેઓને જ શરણરૂપે સ્વીકારતા કહે છે કે–
