________________
પૂર્ણતાષ્ટકમ. ઉદધિ ઊંવત પૂર્ણતા, એહ વિકલ્પિક વાસ્તિવિક સ્થિર સિધુ છે પ્યારે, પૂર્ણાનંદ ભગવાન. ભાવ. ૩ આશા સપને જંગુલી સમ, શાનદૃષ્ટિ જબ થાય; દિનતા સમ વિવેદના પ્યારે, પૂર્ણ પુરૂષને શું થાય! ભાવ. ૪ કૃપણ માન્ય જે પૂર્ણતા, એહ ઉપેક્ષિત જાન; દષ્ટિ પૂર્ણ પુરૂષની પ્યારે સ્નિગ્ધ અભિય સમાન. ભાવ. ૫ અપૂર્ણ પામે પૂર્ણતા, પૂર્ણ માન હીન થાય; પૂર્ણાનંદ સ્વભાવ એ પ્યારે, જગ આશ્ચય જણાય. ભાવ. ૬ પુદગલ ભાવ મેહાંધ છે તે નરપતિ પેખે જૂન; નહિ ન્યૂનદ્રથી પ્યારે, સ્વાભાવિક સુખ પૂર્ણ. ભાવ. ૭ કૃષ્ણ પક્ષને ક્ષય થતાં, શુક્લના ઉદયની માંય; સવભાવ પ્રગટ પૂર્ણાતમ, હે ચંદ્રવત ત્યાંય ભાવ. ૮
૧ સારાંશ–પૂર્ણતા એટલે શું તે આ પહેલા પદને વિષય છે. જ્યારે તથા પ્રકારના ભાવની પૂર્ણતા થાય છે ત્યારે આત્મસ્વરૂપ પ્રગટ થાય છે. આત્માની જ્ઞાનાદિ લક્ષ્મીથી જે પૂર્ણ છે. તેમજ સચિત અને આનંદે કરી યુક્ત છે તે આ સકલ લેકને લીલા (સ્વગુણ વિલાસક્રિડા) માં આસક્ત હોય તેમ પૂર્ણ દેખે છે. ૧
પર ઉપાધીથી થયેલી (મનોએલી) પૂર્ણતા માગી લાવેલા આભૂષણ સમાન છે અને આત્મિક પૂર્ણતા જાત્યવંત રત્નના તેજ સદશ અભિન્ન છે. જેમાં સમુદ્રની પૂર્ણતા તેના કાંઠે ઉછળતા કલ્લોલથી માનવી તે અવાસ્તવિક છે, તેમ વિકલવડે મનાએલી પૂર્ણતા વાસ્તવિક નથી. ખરી રીતે તપાસતાં પૂર્ણાનંદ રૂપ ભગવાન નિશ્ચલ સમુદ્ર સમાન છે. ૨-૩.
આશા રૂપી સપને વશ કરવાને જાંગુલીમંત્ર સમાન એવી જ્ઞાનદષ્ટિ જે પૂર્ણ પુરૂષને પ્રાપ્ત થાય તેને દીનતા રૂપ વીંછીની વેદના શું હોય? નહિંજ. ૪.
કૃપણુ પુરૂષથી મનાએલી પૂર્ણતા ત્યાગ કરવા યંગ્ય છે. પૂર્ણ પુરૂષની દષ્ટિ અમૃતથી સ્નિગ્ધ બનેલી હોય છે. ૫ .
