________________
चारित्रमनोरथमाला
૭૬
गुत्तइंदिओ त्ति कूर्म इव गुप्तेन्द्रियः, यथा कूर्मोऽङ्गोपाङ्गं गोपयित्वा तिष्ठति તથામત્તિ, ‘યા’ વેન્દ્રિયાળાં શોપ્તા ‘હોઢું’-ભવિષ્યામિ ? તથા 7 ‘રંતુ सोमलेसो' चन्द्रवत्सौम्यलेश्यः - सौम्यस्वभावः 'सूरो इव दित्ततवतेओ' सूर्य इव दीप्ततपस्तेजा 'गयणं व निरुवलेवो' त्ति गगनवन्निरुपलेपः, यथा गगनस्य सदा-सर्वथाऽपि विश्वेषां वस्तूनां सम्पर्कोऽस्ति तथाऽपि गगनं न केनापि सार्धं लेपयुक्तं भवति तस्य लेपरहितत्वस्वभावो निराबाधतया वर्तते तथा 'उयहिव्व गंभीरो' उदधिः सागरस्तद्वद् गम्भीरः, हर्षविषादादिकारणसद्भावेऽपि
',
-
ગોપવીને રહું તો કર્મબંધથી (અપાયથી) બચી જનારો બનું..., તે જ રીતે ચંદ્ર જેવી સૌમ્ય લેશ્યાવાળો- સૌમ્ય સ્વભાવવાળો, સૂર્યની જેમ તપના તેજથી ઓપતો-શોભતો (સાધુની શોભા શરીરની ચામડીથી નહીં પણ તપના તેજથી છે.), આકાશને જેમ કોઈ લેપ-રંગ લાગતો નથી; તેમ કર્માદિનો લેપ ન લાગે તેવો, એટલે કે આકાશ હંમેશ દરેક ઠેકાણે વિશ્વની વસ્તુઓના સંપર્કમાં કાયમ રહેવા છતાં એ લેપાતું નથી-ખરડાતું નથી પણ લેપરહિતપણું તેનો પ્રાકૃતિકસ્વાભાવિક ગુણ છે તેવા ગુણવાળો હું સાગર જેવો ગંભીર, હર્ષ-શોક વગેરેના પ્રસંગો નિમિત્તો ઊભાં થાય તો પણ વિકા૨૨હિત સ્વભાવવાળો, કોઈ એક માણસ પોતાના શરીરની ચામડી છરીથી ઉતારતો હોય, બીજો માણસ ભક્તિથી ભાવના ચંદનનો મારા શરીરે લેપ કરતો હોય તો પણ બંને વ્યક્તિ ઉપર દ્વેષના અને રાગના અભાવવાળો, ભારંડ નામના પક્ષીની જેમ અપ્રમત્તપ્રમાદરહિત હું ક્યારે થઈશ ? ભાદંડપક્ષીને એક પેટ હોય છે, ડોક-મોઢાં બે હોય છે, ત્રણ પગ હોય છે, માનવીની ભાષામાં વાતચીત કરે છે, જીવ બે હોય છે, બંન્ને જીવની ઈચ્છા જુદી જુદી થાય તો બન્નેનું મોત-મરણ થાય છે, માટે તે અત્યંત અપ્રમત્તપણે જીવે છે; તેમ સંયમીએ પણ પ્રમાદ શત્રુ ઉપર વિજય મેળવવા માટે ભારંડપક્ષીની જેમ અપ્રમત્તપણે-પ્રમાદરહિત થઈને રહેવું જોઈએ. અપ્રમત્તભાવથી જ ગુણશ્રેણિ-આગળ આગળનાં ગુણસ્થાનો- ઉપર આરોહણ કરી શકાય છે. જો પ્રમાદ આવી જાય તો નિશ્ચિતપણે વિનિપાત થાય છે! પવિત્ર શ્રીકલ્પસૂત્રમાં સમર્થશાસ્ત્રકાર અને નિર્યુક્તિકાર
