________________
चारित्रमनोरथमाला तुष्टि-पुष्टिसहितं सौन्दर्ययुक्तं च करोति तथा संवेगरूपं रसायनमपि आत्मनो रागादिरोगानां हासं-नाशं च कृत्वाऽऽत्मनो वैराग्यादिगुणसौन्दर्यं वर्धयति । तत् 'पवण्णाणं' प्रपन्नानां रसायनं प्राप्तानां 'सत्ताणं'ति सत्त्वानां-जीवानां 'उत्तमगुणाणुराये 'त्ति उत्तमानां गुणानामनुरागाद्धेतोः 'फुड'त्ति स्फुरति-प्रादुर्भवति। 'इय'त्ति इत्येवंरूपः सद्विचारो मनोरथ इति शेषः । कुत्रेत्याह – 'चित्ते 'त्ति चित्ते-मनसि । अयं भावः-विशिष्टभव्यानां पुण्यानुबन्धिपुण्यवतां संवेगरसायनप्राप्तानामुत्तमगुणानुरागाद्धेतोर्मनसि, अग्रे वक्ष्यमाणा मनोरथाः प्रादुर्भवन्ति । उत्कृष्टमनोरथानां प्राप्त्यर्थमात्मनां पात्रताऽपि उत्कृष्टा एवापेक्ष्यत इति । सैव पात्रता ग्रन्थकारेण स्वयं अस्यां गाथायां दर्शिताऽस्ति ॥१॥ अथ प्रव्रज्याग्रहणविषयकं प्रथमं मनोरथं दर्शयन्नाह - कइया संविग्गाणं, गीयत्थाणं गुरूण पयमूले। सयणाइसंगरहिओ, पव्वज्जं संपवज्जिस्सं ? ॥२॥
જે રીતે રસાયણ (ભસ્મ-રસઔષધ) શરીરના રોગોનો નાશ કરીને કાયાકલ્પ કરે છે, તે જ રીતે સંવેગ પણ રસાયણ (ભાવરસાયણ) હોવાથી આત્માનો કાયાકલ્પ કરે છે. માટે સંવેગને રસાયણની ઉપમા આપવામાં આવી છે. ભસ્મથી કાયાના રોગોનો નાશ થાય છે. રોગ રહિત થવાથી કાયા પુષ્ટ થાય છે. સૌંદર્યયુક્ત બને છે, તે જ રીતે સંવેગદ્વારા આત્માના રાગાદિ રોગોનો નાશ થાય છે. તેનાથી આત્મા વૈરાગ્યાદિ ગુણોથી પુષ્ટ થાય છે અને આત્માનું સૌંદર્ય ખીલે છે.
આવા ઉત્કૃષ્ટ મનોરથ માટે આત્માની પાત્રતા પણ ઉત્કૃષ્ટ જ જોઈએ. એ જ પાત્રતા ગ્રંથકારે આ ગાથામાં બતાવી છે. ૧.
સર્વ પ્રથમ પ્રવજ્યા સ્વીકારવા સ્વરૂપ મનોરથ બતાવે છે. Gोजार्थ :
સ્વજનાદિના સંગથી મુક્ત બની, સંવિગ્ન-ગીતાર્થ ગુરુનાં ચરણકમળમાં હું ક્યારે પ્રવજ્યા-ભાગવતી દીક્ષા અંગીકાર કરીશ? ૨
